Maria Mazurek

W Longyearbyen przez 112 dni w roku nie widać słońca (a nawet dłużej, jeśli weźmie się pod uwagę zasłaniające je okoliczne góry), a przez osiem miesięcy w roku średnia temperatura jest na minusie. Te minusy są jednak coraz mniejsze i częściej pojawiają się bardzo ciepłe jak na Arktykę dni. Administracyjna stolica Svalbardu jest najszybciej ocieplającym się miastem na świecie. Byliśmy tam w ramach współpracy Gazeta.pl z Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Co dzieje się w Arktyce, w Arktyce nie zostaje. To, że daleka północ się ociepla - znacznie szybciej niż niższe szerokości geograficzne - powinno obchodzić nas wszystkich. Nie tylko dlatego, że topniejący lód podniesie poziom mórz, które zaczną zalewać nasze przybrzeżne porty, fabryki i miasta. Pętle dodatniego sprzężenia zwrotnego mogą dostarczyć nam bardzo negatywnych scenariuszy.

Nazywane bywa "miejscem narodzin lodu", ale ostatnio zaczyna stanowić zły omen dla całej Arktyki. Morze Łaptiewów w coraz mniejszym zakresie pokryte jest w lecie lodem, który robi się coraz cieńszy i z roku na rok przybliża się scenariusz całkowitego roztopienia białej pokrywy, będącej jedną z tarcz zapobiegających nadmiernemu ociepleniu. Potwierdza to też nowy raport klimatyczny IPCC.

Tak wielkiej transformacji jeszcze nie było. Bruksela zaprezentowała plan konkretnych przepisów, które mają sprawić, że do 2030 roku UE zetnie emisje dwutlenku węgla o 55 proc. Zmian jest dużo, niektóre zaskakująco odważne. Pytanie, czy uda się je zatwierdzić, bo niektóre propozycje KE nie wszystkim się podobają. Zatrzeżenia sygnalizuje już Polska - choć jednocześnie może liczyć na największy zastrzyk finansowy z zupełnie nowego funduszu.

Arktyka znów płonie - i nie tylko ona. Na północy Ameryki i sporej części rosyjskiego interioru zaczął się sezon płonącej tajgi i lasów. Sprzyjają mu rekordowe miejscami - jak na tę porę roku - upały. Lata jeszcze nie ma, a gdzieniegdzie już jest upiornie gorąco, są też miejsca, gdzie "żyją" pod ziemią "pożary zombie" - ogień tli się tam od zeszłego roku.

Bojowe środki trujące na dnie Bałtyku leżą od kilkudziesięciu lat, ale dopiero relatywnie niedawno zaczęliśmy myśleć o tym, że mogą stanowić ryzyko. Broń się rozszczelnia, a zagrożenie stanowić może także ta konwencjonalna. - Tak naprawdę nie wiemy, ile tej broni dokładnie jest i gdzie - mówi prof. Jacek Bełdowski z Instytutu Oceanologii PAN, który temat bada od lat.

Niesie ciepło do Europy, dzięki czemu zimy w Rzymie wyglądają zupełnie inaczej niż w położonym nawet dalej na południe Nowym Jorku. Ten naturalny system ogrzewania naszego kontynentu słabnie - tak twierdzi grupa naukowców, która w prestiżowym czasopiśmie naukowym "Nature Geoscience" opublikowała wyniki swoich badań. To może oznaczać kłopoty.

Portugalczycy głosowali niedzielę w wyborach prezydenckich. Według sondaży największe szanse na zwycięstwo ma urzędujący obecnie de Sousa (co potwierdzają również badania exit poll opublikowane już po zakończeniu głosowania). Ale uwagę przyciągają inne dane: Portugalia przoduje w statystykach dotyczących zakażeń i zgonów związanych z koronawirusem.

Kryzys klimatyczny wiąże się zwykle z bardzo ponurymi informacjami, pojawiają się jednak czasem wiadomości, które mogą napawać optymizmem. Unia Europejska zmniejszyła swoje emisje gazów cieplarnianych w 2019 roku o 3,7 proc. w porównaniu z poprzednim rokiem. Nie oznacza to, że problem mamy już z głowy - by osiągnąć cel zerowej emisji netto do 2050 roku, UE musi zintensyfikować działania, także poza przemysłem.

Huraganów na Atlantyku było w tym sezonie tak dużo, że meteorologom skończyła się lista imion nadawanych zgodnie z alfabetem łacińskim. Taka sytuacja wydarzyła się wcześniej tylko raz, a łączna liczba nazwanych cyklonów pobiła dotychczasowy rekord z 2005 r. Okres występowania huraganów w tym rejonie świata teoretycznie się kończy, choć 2020 rok mógł nie powiedzieć jeszcze ostatniego słowa.

Niedawna decyzja warszawskich radnych znów wciągnęła kwestię opłat za śmieci, nieco zapomnianą w czasie pandemii, na listę tematów emocjonujących Polaków. Trudno się dziwić, zgodnie z nową propozycją wielu mieszkańców miasta będzie musiało znacznie więcej zapłacić za odbiór odpadów. Ale nie tylko w Warszawie śmieci drożeją i nie tylko w ostatnim czasie - co dobrze widać w danych GUS. Jak do tego doszło i czy jest szansa, by ta pozycja nie stała się jedną z kluczowych w miesięcznym domowym budżecie?

O dwutlenku węgla chyba każdy już słyszał, o metanie większość pewnie też, ale to nie wszystkie gazy cieplarniane, których emisje związane z działalnością człowieka napędzają efekt cieplarniany. Podtlenek azotu - N2O - jest trzeci na tej liście, a jego emisje ciągle rosną. Walka z nimi może być bardzo trudna, bo powstają on w efekcie produkcji żywności. Polski naukowiec zatrudniony na norweskim uniwersytecie bada wyjątkowe właściwości pewnej bakterii, która może likwidować ten gaz.

Pierwsze komentarze po pierwszej debacie prezydenckiej przed tegorocznymi wyborami w Stanach były zgodne i zawierały zwykle kluczowe słowo: CHAOS. Było dużo krzyku, osobistych wycieczek i obraźliwych epitetów. Merytoryki niezbyt wiele. Prowadzący CNN, Wolf Blitzer, tuż po zakończeniu transmisji, powiedział, że nie zdziwiłby się, jeśli to byłaby ostatnia debata Bidena i Trumpa.

Kampania prezydencka w Stanach Zjednoczonych wchodzi w kluczową fazę. Głosowanie 3 listopada, ale już pięć tygodni wcześniej OBWE rozpocznie swoją misję obserwacyjną. Szefową tej misji została Urszula Gacek. To pierwszy raz, kiedy Polka pełni tę funkcję w USA.

Kampania wyborcza w Stanach Zjednoczonych wchodzi właśnie w ostatnią fazę. W najbliższy wtorek dwaj kandydaci na prezydenta zmierzą się w pierwszej debacie telewizyjnej. Emocje rosną, a Donald Trump w swoim stylu uderza w rywala, sugerując konieczność... testu na obecność narkotyków i nie robi tego pierwszy raz. Wiele emocji budzi też nominacja dla nowej sędzi Sądu Najwyższego.

To pierwsza taka sprawa w Polsce i pierwsza taka decyzja sądu. Jeszcze nie wyrok - i być może dalsze procedowanie nie będzie konieczne. Sędzia uznała bowiem, że strony powinny dążyć do ugody. Może nie byłoby w tym nic dziwnego, gdyby nie strony sporu - organizacja pozarządowa działająca na rzecz ochrony środowiska oraz państwowy koncern energetyczny, właściciel Elektrowni Bełchatów - oraz uzasadnienie, w którym pojawiły się zmiany klimatu. Czy to się może udać?

Mapa oceniająca jakość wód w polskich rzekach wygląda zatrważająco. Niewielki odsetek z nich kwalifikuje się do stanu dobrego. Przytłaczająca większość dostaje od Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska ocenę złą. To nie znaczy, że każdą rzeką płyną bardzo niebezpieczne zanieczyszczenia, ale to już wystarczająco dużo, by zaburzyć ekosystemy. Traci przyroda i tracą ludzie, bo koszty usuwania awarii są ogromne. O ile ich skutki w ogóle uda się usunąć.