Patryk Strzałkowski

Większość górników uważa zmiany klimatu za poważne zagrożenie i zgadza się, że walka z nimi powinna być priorytetem dla Unii Europejskiej - pokazuje nowe badanie. Jednocześnie czują się pomijani w decyzjach i dostępnie do informacji, a najmniej ufają temu, co mówi rząd.

Iran jeszcze bardziej zaostrzył zasady dot. kontroli ubioru kobiet, a po śmierci 22-latki ludzie wyszli na ulice. Niektóre osoby palą hidżaby i skandują "śmierć dyktatorowi". - Jednak władze w Teheranie się nie cofną - mówi iranistka prof. Agata S. Nalborczyk. Jak dodaje, wcześniej na protestujących wykonywano nawet wyroki śmierci.

- Wrażenia wspaniałe, jesteśmy dumni - mówią osoby, z którymi dziennikarz Gazeta.pl rozmawiał na otwarciu przekopu Mierzei Wiślanej. Ci, którzy tu przyjechali (nierzadko z różnych części Polski), popierają rząd i chwalą inwestycję.

Na Podhalu nazywa się takie miejsce "pustać". Bo to pustka, nic tam nie ma. Tymczasem to pozorne "nic" to najstarsza katedra w regionie. Powstawała tysiące lat, ma wielkość małego miasteczka i zupełnie niezwykłe możliwości. Kiedyś ten monument chcieliśmy rozebrać na "cegły".

Napędzane zmianami klimatu upały mogą być groźne dla zdrowia - nawet śmiertelnie groźne. W Polsce brakuje danych na ten temat. To, co udało się nam sprawdzić, sugeruje, że wysokie temperatury mogły przyczynić się do śmierci setek ludzi w Polskich miastach. Na przykład w Warszawie w najbardziej upalnych tygodniach było ponad 50 nadmiarowych zgonów.

Nośniki energii podrożały 40 proc. w skali roku. Nieliczni tego nie odczują - mówi dr Sonia Buchholtz z Forum Energii. Eksperci ze zdumieniem obserwują brak działań rządu na polu oszczędzania energii i zachęcania do tego obywateli. Tym bardziej że robią to już inne kraje. Think tank opublikował swój własny poradnik dot. oszczędności z konkretnymi krokami. Ale bez udziału państwa trudno dotrzeć i przekonać wszystkich.

"Straszenie" zmianami klimatu to coś, czego starają się unikać niektórych eksperci, aktywiści czy media. Nie chcą być nazywani "alarmistami" czy "panikarzami". Może to też mieć skutki odwrotne do zamierzonych i zniechęcać ludzi do działania. Tym razem robimy jednak wyjątek i piszemy wprost: czas najwyższy bać się zmian klimatu. Bo mamy ku temu powody - ale mamy też sposoby, by sobie z tym radzić.

- Nie mamy własnego państwa. Odebrano nam wszystkie prawa, jesteśmy jak żywe trupy - mówi 65-letni Mohamed Hussein. To jeden ze setek tysięcy Rohindżów, muzułmańskiej mniejszości z Mjanmy, którzy mieszkają na wygnaniu w Bangladeszu. Mija pięć lat od największej czystki etnicznej, jaka spotkała Rohindżów. Choć żyją w prowizorycznych obozach, to o powrocie do domu wciąż nie ma mowy.

Rekordowa liczba ludzi na świecie potrzebuje pomocy humanitarnej. Rosyjska inwazja na Ukrainę spowodowała, że kolejne miliony ludzi musiało uciec z domów lub potrzebuje pomocy tam, gdzie mieszka. Ale trwają też inne kryzysy, m.in. na Bliskim Wschodzie, w Afryce Wschodniej i innych częściach świata.

Co czują mieszkańcy rządzonego przez talibów Afganistanu? Stałą niepewność jutra. I rozgoryczenie. - Ludzie myślą: tylu żołnierzy i cywilów zginęło w walkach z talibami, by po 20 latach oddano - czy przehandlowano - władzę w kraju - opowiada nam w wywiadzie Jagoda Grondecka, polska reporterka mieszkająca w Afganistanie.

"Nie róbmy polityki. Budujmy mosty" - mówił Donald Tusk z billboardów w kampanii wyborczej w 2010 roku. Do nadchodzących wyborów politycy mogliby iść z hasłem "Nie róbmy polityki. Stawiajmy wiatraki i montujmy pompy ciepła". A przynajmniej tak wynika z postaw wyborców. W nowych badaniach większość - w tym duża część zwolenników PiS - mocno popiera zieloną energię, w tym jako jedno z rozwiązań kryzysu wysokich cen. Nawet jeśli Polacy pozostają w dużej mierze sceptyczni wobec "polityki klimatycznej".

Embargo na rosyjski węgiel było dla Kolumbii jak niespodziewany prezent - nagle wrócił spadający popyt na węgiel. Jednak podejście krajów UE, w tym Polski, przypomina to z czasów kolonialnych: w potrzebie eksploatujemy zasoby zza oceanu bez myślenia o skutkach w dłuższej perspektywie. Władze i firmy cieszą się z zysków, ale społeczności z regionów górniczych dotyka ubóstwo, niszczenie środowiska i inne negatywne konsekwencje.

W środku kryzysu klimatycznego kraj współrządzony przez Zielonych przywraca do sieci elektrownie węglowe. Decyzja Niemiec (i kilku innych państw) jednych oburza, innym daje argumenty przeciwko zielonej transformacji. Jednak eksperci podkreślają, że to tylko udowadnia, jakie problemy rodzi nasze uzależnienie od paliw kopalnych. - Przywrócenie elektrowni węglowych jest absolutnie środkiem zaradczym na kryzys. To tymczasowe i krótkotrwałe - i jest konsekwencją uzależnienia od importu paliw kopalnych - powiedział Simon Müller z Agora Energiewende.

Rząd w rosnącej panice stara się znaleźć rozwiązania wobec wysokich cen i braku węgla do ogrzewania domów. Jednocześnie trwa szukanie winnych i szczególne ziobryści wskazują tego, co zawsze: Unię Europejską i politykę klimatyczną. Jednak rzekome niewykorzystane zasoby węgla to mit - tego nadającego się do ogrzewania brakuje, a wydobycie jest nieopłacalne.

Polskie koncerny paliwowe, w tym Orlen, tylko w I kwartale tego roku miały osiem mld zł ponadprzeciętnego zysku. Zarabiają na kryzysie energetycznym, który dotyka milionów ludzi. - Najwyższy czas, żeby podzieliły się tymi zyskami ze społeczeństwem - mówi analityk Piotr Wójcik. Jak wylicza Greenpeace, opodatkowanie tych dodatkowych zysków przyniosłoby miliardy, które można wydać np. na ocieplenie domów, energię odnawialną czy komunikację publiczną.

Betonowe place, parkingi i ulice nie bez powodu są nazywane "patelniami". W czasie upałów nagrzewają się i przebywając na nich - jesteśmy "pieczeni" z dwóch stron, od słońca i od nagrzanego betonu. Ale nasze miasta nie muszą być nie do zniesienia w gorące dni. Zieleń, a przede wszystkim drzewa, dają cień, chłodzą drogi i budynki. Różnica? Zmierzyliśmy: nawet 20 stopni.

Politycy znaleźli się na pierwszym miejscu źródeł dezinformacji klimatycznej w nowym sondażu. Nie jest tak bez powodu - w ich wypowiedziach widzimy brak wiedzy, ignorancję i manipulację informacjami dotyczącymi środowiska i klimatu. Najnowszy przykład dał Jarosław Kaczyński. Tymczasem Polacy uważają, że dezinformuje głównie lub tylko "druga strona".

Ludy rdzenne, dzięki wielopokoleniowej wiedzy i wyjątkowej relacji z przyrodą, mogą być sojusznikami w ochronie przyrody. Mówi o tym m.in. ONZ. Jednak w Tanzanii w imię ochrony środowiska władze planują wysiedlić 150 tys. Masajów. Po tym chcą umożliwić polowania i turystykę - i to one będą prawdziwym zagrożeniem, przekonują rdzenni mieszkańcy.

Ogród deszczowy można by uznać za dzieło przypadku - ot zarośnięta niecka, w której zebrała się woda. Ale nie ma w nim nic przypadkowego. To dokładnie zaplanowany element zieleni i miejskiej infrastruktury. Jest narzędziem w walce z suszą i powodziami napędzanymi przez zmiany klimatu. Gdańsk chwali się, że udało się upowszechnić to rozwiązanie.

Wielu uchodźców z Ukrainy jest w Polsce już od kilku miesięcy. Od tego czasu opadła pierwsza fala zapału do pomocy, ale potrzeby pozostały - a nawet rosną. - Obawiam się, że możemy zobaczyć nawrót tylko najbardziej podstawowych potrzeb, jak miejsce zamieszkania - powiedziała Helena Krajewska, rzeczniczka PAH. Zwróciła uwagę na "profesjonalizację" wsparcia ofiar wojny.