Piątek dla klimatu

Nie tylko opieka, ale "odbudowywanie" przyrody - to cel przełomowego prawa, nad którym pracuje Unia Europejska. W Polsce nowa koalicja rządząca obiecuje "renaturyzację" rzek. Co w praktyce kryje się za takimi hasłami? Dobrze widać to wokół rzeki Małej, która daje wielki przykład działań dla przyrody.

Ile mamy w Polsce parków narodowych? Gdy pytamy o to ekologów i ekspertów od ochrony przyrody, najczęściej słyszymy: za mało! A wiele z tych istniejących jest do tego zbyt mała. Nowa koalicja rządząca deklaruje, że chce to zmienić. Ale sprawa nie jest taka prosta i potrzebne są systemowe zmiany.

Przy obecnym tempie pompowania gazów cieplarnianych do atmosfery czeka nas więcej ekstremalnej pogody, topnienia lodowców i wzrostu poziomu morza - ostrzega Światowa Organizacja Meteorologiczna. W corocznym raporcie stwierdziła, że poziom CO2 i innych gazów ogrzewających Ziemię znów osiągnął rekordowy poziom.

O "złamanych obietnicach" i zawiedzionych nadziejach mówią obrońcy praw zwierząt. Pod wpływem lobby producentów mięsa zapowiadany przez UE zakaz chowu klatkowego może trafić do szuflady. Komisja Europejska zobowiązała się zbadać wpływ takiego zakazu i przygotować odpowiednie przepisy po tym, jak otrzymała petycję z ponad 1,4 miliona podpisów. Przedstawiciele tej inicjatywy rozważają kroki prawne wobec KE.

- Chcemy zerwać z uzależnieniem od samochodów, ale nie traktujemy ich jako wroga. Chodzi o to, żeby odzyskać przestrzeń publiczną, miejską, dla ludzi - mówi nam prof. Carlos Moreno, urbanista i twórca słynnej koncepcji miasta 15-minutowego. Jego pomysł doczekał się nawet teorii spiskowych, ale Moreno przyznaje, że propozycje transformacji miast budzą nawet agresję. - Zmiana naszego sposobu myślenia zajmie lata - mówi.

"Neutralny dla klimatu" hamburger, "bezemisyjne" przejazdy taksówką - wkróce takich komunikatów zobaczymy mniej. Unia Europejska przygotowała przepisy, które zabronią firmom twierdzenia, że są przyjazne dla klimatu, jeśli nie mają na to twardych dowodów. Prawo ma uderzyć w greenwashing, czyli wprowadzanie konsumentów w błąd.

W tym roku ONZ powiedział "sprawdzam" krajom świata, które w 2015 roku zobowiązały się dążyć do zatrzymania zmiany klimatu. Test można uznać za oblany: wciąż nie jesteśmy na drodze do tego, żeby wystarczająco szybko ścinać emisje i zatrzymać ocieplenie na w miarę bezpiecznym poziomie. A czas ucieka.

"Nienasycony apetyt na tanie mięso i inną żywność pochodzenia zwierzęcego napędzają eskalację kryzysów klimatycznych, zdrowotnych i przyrodniczych" - alarmuje nowy raport. Polska nie jest tu wyjątkiem. Przeciwnie, w mało którym kraju UE je się tak dużo mięsa, a produkujemy go jeszcze więcej, bo ogromna część idzie na eksport. Wiele negatywnych konsekwencji zostaje za to u nas.

Odnawialne źródła energii są w Ukrainie coraz bardziej postrzegane nie tylko jako rozwiązanie ekologiczne, ale też wzmacniające bezpieczeństwo. Bo nawet w przypadku ataków na sieć energetyczną panele fotowoltaiczne dalej zapewniają elektryczność. Choć nikt nie wie, kiedy skończy się wojna, to "zielona odbudowa" już się rozpoczęła.

- Ostatnie miesiące pokazały, co oznacza brak działań na rzecz ochrony klimatu - powiedział prof. Zbigniew M. Karaczun o pożarach, powodziach i falach upałów obserwowanych tego lata. Ponieważ w sprawach klimatu nie ma czasu do stracenia, polskie organizacje oczekują jasnej deklaracji od kandydatów w wyborach. Chodzi o poparcie dla 16 konkretnych decyzji, które nowy rząd mógłby podjąć już w pierwszych 100 dniach pracy.

W tym roku do szkół miała wejść edukacja klimatyczna. Na razie jest nowy podręcznik do HiT-u, w którym jego autor Wojciech Roszkowski porusza temat zmiany klimatu. A raczej dezinformuje na ten temat: powiela mity, pokazuje nieaktualne dane oraz kuriozalne argumenty. Treści w podręczniku, z którego mogą korzystać szkoły, są sprzeczne nawet z tym, co znajdziemy na rządowych stronach dotyczących edukacji ekologicznej.

Polska jest transportową potęgą. Jednak sektor samochodów ciężarowych - podobnie jak osobowych - czeka przyspieszająca transformacja. Bez stawiania na elektryczne pojazdy Polska straci konkurencyjność w sektorze, który zatrudnia setki tysięcy ludzi, ostrzegają eksperci. Konieczne jest wsparcie państwa.

Środek nocy i nagle ze snu wyrywa warkot silnika - to problem szczególnie dotkliwy latem, kiedy otwieramy okna, a ulice są głośniejsze. Takie "letnie" hałasy, np. ścigających się motocyklistów, są nie tylko uciążliwe, ale też szkodliwe dla zdrowia. - Nieregularny sen mieć konsekwencje dla ciśnienia krwi, układu odpornościowego, zagrożenia cukrzycą - mówi dr n. med. Tadeusz Jędrzejczyk.

Ludzka cywilizacja rozkwitła w dość wąskim oknie klimatycznym. Teraz globalne ocieplenie w rekordowym tempie zmienia warunki, w jakich żyjemy. I niektóre z najgęściej zaludnionych miejsc na świecie w ciągu 50 lat mogą zostać podgrzane do temperatury, która niemal nie nadaje się do życia. Jest jeszcze czas, by uniknąć najgorszego scenariusza.

"Gotują się" wody wokół Florydy, w Zatoce Meksykańskiej i na Karaibach. Temperatura sięga nawet 36 stopni. Takie warunki to "gwóźdź do trumny" raf koralowych, ostrzegają eksperci. Rafy są szczególnie narażone na zmianę klimatu i wzrost temperatury Ziemi jest dla nich wyrokiem.

Koncerny paliwowe "przehandlowują naszą przyszłość za trzydzieści srebrników" - stwierdził Sekretarz Generalny ONZ António Guterres. Na porównaniu do Judasza się nie skończyło. Nazwał "zdradą" to, co robią w ostatnim czasie koncerny jak Shell i BP. Firmy zmniejszają swoje plany ograniczenia emisji i zapowiadają gigantyczne inwestycje w nowe wydobycie paliw kopalnych, by "skupić się na zyskach udziałowców".

"Czerwiec na Mazurach i nic mnie nie pogryzło", "na działce nie ma komarów" - płyną głosy z różnych części Polski. W rozmowie z Gazeta.pl entomolożka potwierdza, że komarów rzeczywiście jest mniej. Jest się z czego cieszyć? Niekoniecznie.

"To szaleństwo", "więcej niż ekstremalne" - tak specjaliści reagują na najnowsze mapy i wykresy pokazujące temperaturę oceanów. Poza rozpoczynającym się El Nino na Pacyfiku mamy rozgrzane w niespotykany sposób wody Atlantyku. Przyczyny anomalii, która nakłada się na długoterminowy trend ocieplenia klimatu, nie są zupełnie jasne.

- Decyzja sądu ws. Turowa nie jest bezprawna, wręcz przeciwnie, cały proces rozbudowy kopalni był bezprawny. Ale premier Morawiecki, jego koledzy i PGE nadal odmawiają uznania rzeczywistości i przyznania, że całkowicie zawalili sprawę - grzmi Lukáš Hrábek z czeskiego oddziału Greenpeace. To jego reakcja na słowa premiera Morawieckiego o "bezprawnej" decyzji ws. oceny środowiskowej koncesji Turowa.

Jest już za późno, by zapobiec całkowitemu roztapianiu się lodu morskiego w Arktyce w czasie lata. Jeszcze do niedawna naukowcy byli przekonani, że błyskawiczne ścięcie emisji gazów cieplarnianych powstrzyma taki scenariusz. Co więcej, jeśli nie uda nam się zatrzymać wzrostu globalnej temperatury, to pierwsze lato z Arktyką bez lodu może pojawić się już w latach 30. Konsekwencje dla klimatu, w tym dla Europy, będą potężne.

Tylko w kwietniu nowe odnawialne źródła energii przyniosły nam ponad 700 mln zł oszczędności - pokazują wyliczenia Fundacji Instrat. Taki byłby koszt paliwa i uprawnień do emisji, gdyby prąd pochodzący dziś z wiatru i słońca trzeba wyprodukować z węgla.

Ubiegłoroczne lato było w Polsce drugim najcieplejszym od połowy XX wieku, padły rekordy ciepła, mierzyliśmy się z suszą - taki był klimat Polski w 2022 roku. "Klimat Ziemi zmienia się od połowy XIX wieku w tempie niespotykanym nigdy wcześniej" - czytamy w raporcie IMGW.

Cyklon Mocha może urosnąć do 4. kategorii, zanim uderzy w rejonie Zatoki Bengalskiej w ten weekend. Nisko położone, płaskie wybrzeże Bangladeszu, Indii i Mjanmy to jeden z najbardziej narażonych na cyklony tropikalne regionów świata. Teraz może dotknąć mieszkańców największego obozu uchodźców na świecie. W ten sposób kryzys klimatyczny potęguje inne kryzysu.