Piątek dla klimatu

To nie jest przesadnie popularny temat. A przecież chodzi o kwestię najbardziej podstawową: jedzenie. O energetyce mówimy i wiemy już dużo, podobnie o transporcie, czas na kolejny sektor, bez którego walka o zatrzymanie zmian klimatu się nie uda i których na tych zmianach najbardziej cierpi. To też część unijnej polityki gospodarczej, która społeczeństwa wielu państw, w tym Polski, mocno interesuje. Nic dziwnego, wspólna polityka rolna to prawie jedna trzecia unijnego budżetu. I właśnie została zreformowana.

System handlu emisjami to jedno z głównych narzędzi, przy pomocy których Unia Europejska chce osiąnąć cel neutralności klimatycznej. Działa on od lat, ale dopiero ostatni robi się o nim głośno. Po gwałtownych wzrostach w ostatnich kilku latach - i szczególnie w tym roku - cena uprawnień do emisji jest 10 razy większa niż jeszcze w 2017 roku. Jak wpływa - i wpłynie - to na naszą rzeczywistość?

Nieco ponad cztery miesiące temu Kolumbia Brytyjska zmagała się z rekordowymi upałami i - w ich następstwie - pożarami. Teraz prowincję na zachodzie Kanady niszczą powodzie i osuwiska. To pokazuje, że związane ze zmianami klimatu kataklizmy nie tylko mogą następować jeden po drugim, ale też napędzać się wzajemnie. Według ekspertów pożary mogły przyczynić się do zmian w glebie, powodujących silniejszą erozję i osuwiska.

Większość z nas uważa, że dbanie o środowisko to element patriotyzmu. Ale co to dokładnie znaczy - szczególnie w dobie kryzysu klimatycznego? Ważne są nie tylko ekologiczne postawy w życiu codziennym, ale też zabieganie o zmiany systemowe na rzecz zatrzymania zmian klimatu i degradacji środowiska - pisze dr Andrzej Kassenberg.

To może być trudna zima dla Europy - ceny energii poszybowały w górę, a jeśli pogoda nie będzie sprzyjać, drożyzna szybko nie minie. Populiści szukają w tym pretekstu do uderzenia w unijną politykę klimatyczną. Jednak ostatecznie ten kryzys może ją wzmocnić.

Według ustaleń naukowców na świecie trwa szóste wielkie wymieranie gatunków - spowodowane przez człowieka. Wymieranie nie oznacza jedynie, że w przyszłości nie zobaczymy lwa czy nosorożca. Grozi ono zawaleniem całych ekosystemów, z katastrofalnym konsekwencjami także dla ludzi. Na trwającej konferencji kraje świata negocjują porozumienie, które ma pomóc zatrzymać kryzysy. Polska wcześniej sprzeciwiała się unijnym rozwiązaniom podobnych do tych, o których debatuje szczyt dla bioróżnorodności.

Zmiany klimatu widzimy nie tylko za oknem. Uderzają w lokalne społeczności rozsiane po całym świecie, które od pokoleń zajmują się uprawą najwyższej jakości kawy. Jest jednak firma, która wspiera naturalne metody uprawy, dzięki którym powstaje jedna z najbardziej wyrazistych i wyjątkowych lini kaw. Dowiedz się, jak bliskość natury wpływa na ten smak.

Badania, za które wyróżniono tegorocznych laureatów Nagrody Nobla, są "fundamentalne dla naszego rozumienia zmian klimatu" - powiedziała fizyczka atmosfery dr Aleksandra Kardaś. Choć w 2021 roku wciąż są osoby zaprzeczające zmianom klimatu, to nauka już od dekad wie, jak i dlaczego one zachodzą - i zawdzięczamy to właśnie m.in. Syukuro Manabe i Klausowi Hasselmannowi.

Zmiany klimatu często są przedstawiane jako problem "przyszłych pokoleń". W rzeczywistości już teraz dotykają one ludzi na Ziemi, a dla tych młodszych będą nieodłącznym elementem reszty ich codzienności. Młodzi ludzie przez resztę życia będą doświadczać fal upałów, powodzi i burz gorszych niż dotknęły ich rodziców i dziadków. Dzieci są najbardziej narażone na wiele z negatywnych skutków zmian klimatu.

Pierwsze dwa tygodnie listopada będą szczególnie ważnym momentem dla klimatu - a więc i dla nas wszystkich. W Glasgow zbiera się szczyt klimatyczny COP26. Dyplomacja klimatyczna wraca na swoje tory po przerwie wywołanej pandemią. Oczekiwania wobec szczytu są ogromne, zaś szanse na spełnienie ich wszystkich - niewielkie. Co wcale jednak nie znaczy, że Porozumienie paryskie ws. klimatu nie działa.

Budowa lub modernizacja wymarzonego domu to prawdziwe wyzwanie. Liczy się nie tylko architektura i wystrój wnętrz, istotny jest również aspekt ekonomiczny naszego lokum w przyszłości. Koszty utrzymania w dużej mierze są dziś uzależnione od kosztów energii. Prąd i ogrzewanie stają się coraz droższe. A wiele wskazuje na to, że ich ceny w najbliższych latach będą jeszcze rosnąć.

W Longyearbyen przez 112 dni w roku nie widać słońca (a nawet dłużej, jeśli weźmie się pod uwagę zasłaniające je okoliczne góry), a przez osiem miesięcy w roku średnia temperatura jest na minusie. Te minusy są jednak coraz mniejsze i częściej pojawiają się bardzo ciepłe jak na Arktykę dni. Administracyjna stolica Svalbardu jest najszybciej ocieplającym się miastem na świecie. Byliśmy tam w ramach współpracy Gazeta.pl z Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Czy naprawdę mamy realny wpływ na to, w jakim tempie wokół nas zachodzą pozytywne zmiany? Nie brakuje dowodów, że wystarczy zacząć od małych zmian. Wystarczy, że coraz więcej osób zmieni swoje nawyki. To proste - zacznij na przykład filtrować wodę z kranu, zamiast kupować ją w sklepie. Takich zmian na lepsze może być więcej.

Co dzieje się w Arktyce, w Arktyce nie zostaje. To, że daleka północ się ociepla - znacznie szybciej niż niższe szerokości geograficzne - powinno obchodzić nas wszystkich. Nie tylko dlatego, że topniejący lód podniesie poziom mórz, które zaczną zalewać nasze przybrzeżne porty, fabryki i miasta. Pętle dodatniego sprzężenia zwrotnego mogą dostarczyć nam bardzo negatywnych scenariuszy.

Ulewy, które wywołały tragiczne w skutkach powodzie na zachodzie Europy, były powiązane ze zmianami klimatu - ustalili naukowcy. Nowe badanie wykazało, że z powodu globalnego ocieplenia deszcze są w tej części świata bardziej intensywne i taka ulewa była wielokrotnie bardziej prawdopodobna z powodu zmian klimatu. Nauka pozwala nam coraz lepiej sprawdzać, na ile ekstremalne zjawiska są związane z kryzysem klimatycznym.

Woda wprost z kranu? Wiele osób ma wątpliwości, czy to bezpieczne, części kranówka najzwyczajniej w świecie nie smakuje. Tymczasem wodę z kranu można pić, co przynosi spore oszczędności dla środowiska. Zmiana nawyku przekłada się bowiem na zmniejszenie emisji dwutlenku węgla i produkcji jednorazowych odpadów. Filtrowanie wody wprowadzone na stałe opłaci się również nam.

Nazywane bywa "miejscem narodzin lodu", ale ostatnio zaczyna stanowić zły omen dla całej Arktyki. Morze Łaptiewów w coraz mniejszym zakresie pokryte jest w lecie lodem, który robi się coraz cieńszy i z roku na rok przybliża się scenariusz całkowitego roztopienia białej pokrywy, będącej jedną z tarcz zapobiegających nadmiernemu ociepleniu. Potwierdza to też nowy raport klimatyczny IPCC.

American Petroleum Institute otrzymuje miliony od firm naftowych - i pracuje za kulisami, aby zahamować lub osłabić ustawodawstwo związane z działaniami na rzecz zatrzymania zmian klimatu.

Zdarzyło ci się pić wodę z kranu zamiast butelkowanej? Jeśli tak, przekonałeś się, że to wygodne, a przy okazji ekologiczne rozwiązanie. Wystarczy prosta zmiana codziennych nawyków, aby ograniczyć zużycie plastiku i zaoszczędzić pieniądze.

Czy to niedawno zerwane z krzaka, czy w formie jagodzianki - leśne jagody to jeden z symboli lata. Jak inne owoce, potrzebują one owadów zapylających. Populacje zapylaczy - dzikich pszczół, much, chrząszczy i innych - spadają na całym świecie i dotyka to także środowiska leśnego. Jeśli ich zabraknie, skutki będą o wiele poważniejsze niż brak jagodzianek.

- Projektujemy ulice w taki sposób, że są rynną. W przypadku ulewy woda spływa w najniższe miejsce i tam dochodzi do podtopień - mówi Ryszard Gajewski, prezes spółki Gdańskie Wody. By przystosować miasta do zmian klimatu, musimy zmienić podejście do tego, co robimy z wodą i wykorzystać zieleń do jej retencjonowania. Ale w obecnych warunkach łatwiej postawić na betonowe zbiorniki, co jest mniej efektywne i grozi nową falą betonozy w miastach.

Co roku zwykliśmy już narzekać na drogie owoce i warzywa na bazarkach, czy ogólnie - na coraz wyższe ceny żywności na sklepowych półkach. O ile jeszcze dziś, widząc "drożyznę", z przekąsem mówimy, że np. truskawki, chleb czy fasolka szparagowa są "towarem luksusowym", o tyle za kilkadziesiąt lat taka może być po prostu rzeczywistość.

Tak wielkiej transformacji jeszcze nie było. Bruksela zaprezentowała plan konkretnych przepisów, które mają sprawić, że do 2030 roku UE zetnie emisje dwutlenku węgla o 55 proc. Zmian jest dużo, niektóre zaskakująco odważne. Pytanie, czy uda się je zatwierdzić, bo niektóre propozycje KE nie wszystkim się podobają. Zatrzeżenia sygnalizuje już Polska - choć jednocześnie może liczyć na największy zastrzyk finansowy z zupełnie nowego funduszu.