Piątek dla klimatu

W Polsce produkujemy coraz więcej odpadów, a poziom recyklingu rośnie powoli. Wyzwań i problemów jest wiele: chaos w prawie, zmiany w projektowaniu opakowań, brak systemu kaucyjnego - mówi Michał Mikołajczyk z firmy Rekopol. Ale potrzebna jest też zmiana mentalna u konsumentów i producentów. - Recykling jest nieodzowny, ale jest już kolejnym etapem. Najpierw zapobiegajmy, minimalizujmy produkcję odpadów - mówi ekspert.

Każdy, kto był na spacerze w lesie, przeszedł górski szlak turystyczny czy biegał w okolicznym parku, z pewnością zetknął się z problemem, jakim są wszechobecne śmieci. Znaleźć można je, niestety, w każdym zielonym zakątku Polski.

Choć może to zabrzmieć niewiarygodnie, życia ludzi i owadów zapylających są nierozerwalnie związane. Bez pszczół, motyli i innych zapylaczy nasza dieta będzie znacznie uboższa. Brak owadów zachwiałby w ogóle podstawami naszego życia. Taki scenariusz naprawdę jest możliwy! Naukowcy oszacowali, że aż 40 proc. gatunków owadów, które żyją dziś na Ziemi, może wyginąć w ciągu najbliższych kilku dekad. Jest jednak sposób, abyś im pomógł.

Apokaliptyczne informacje o suszach, pożarach i powodziach mogą przyprawić o ból głowy. Globalne ocieplenie postępuje, a my jesteśmy tego naocznymi świadkami, co nie napawa optymizmem. Żar zielonej rewolucji zdaje się jednak tlić, co widać w niewielkich, lokalnych inicjatywach realizowanych dzięki budżetom obywatelskim.

Lądolód Grenlandii mógł przekroczyć już punkt bez odwrotu i nic nie powstrzyma jego zmniejszania - tak wynika z najnowszych badań. To nie jest łatwy sezon dla arktycznego lodu, także tego morskiego. Najpierw fala upałów, potem cyklon - lodołamacze bez większych przeszkód mogą pływać na północ od Grenlandii, co zwykle nie bywa łatwe. - Teraz znajdujemy tam rozległe połacie otwartej wody, sięgające prawie do bieguna - mówi kapitan jednego ze statków.

Setki milionów euro za nawet niewielkie przekroczenie nowego standardu - takie kary będą grozić producentom samochodów wraz z wejściem w życie unijnego celu dotyczącego emisji dwutlenku węgla. Wydane modele, hybrydy i auta elektryczne najpewniej pozwolą większości firm dopełnić standardów. Jednak cele będą coraz bardziej ambitne i jasne jest, że silniki spalinowe nie mają przyszłości.

W gospodarce leśnej chodzi o to, by pozyskać jak najwięcej drewna. Nie ma w tym nic złego, jednak taki las jest zupełnie czym innym niż naturalny. Tych naturalnych prawie wcale już nie ma, a tych istniejących nie nie chronimy dostatecznie - mówi w rozmowie z Gazeta.pl prof. Tomasz Wesołowski.

Warszawa, Poznań, Rzeszów, Bytom - to tylko kilka z dużych miast, w których doszło w tym roku do powodzi błyskawicznej po ekstremalnych ulewach. To jedno z zagrożeń, które będzie nasilać się wraz z postępowaniem kryzysu klimatycznego. Największe polskie miasta mają już opracowane plany przygotowania się na to - i mogą otrzymać wielkie pieniądze z UE na ich realizację.

Wcześniej wiadomo było, kiedy posadzić zboże, a kiedy zebrać plony. Teraz zmiany klimatu rozchwiały pogodę i jest "tylko susza i powodzie, nic więcej" - tak skutki zmian klimatu w Sudanie Południowym i Somalii relacjonuje działająca w regionie Polska Akcja Humanitarna. Ekstremalna pogoda niszczy dobytek i odbiera dostęp do czystej wody. - Czasem tego nie dostrzegamy, ale dostęp do wody rozwiązuje masę problemów życiowych - mówi Rafał Grzelewski z PAH.

Wielomiesięczna fala upałów na Syberii roztapia lód i wieczną zmarzlinę, przyczynia się do pożarów, a te emitują jeszcze więcej dwutlenku węgla. Naukowcy sprawdzili, że taki okres gorąca w Arktyce jest ściśle związany ze zmianami klimatu. A to tylko jeden z klimatycznych alarmów roku 2020, który - z dużym prawdopodobieństwem - może się okazać najgorętszym w historii.

Najpierw była susza, potem ulewy. Wydaje się, że wzajemnie się wykluczają, jednak nie dość, że potrafią występować niemal jednocześnie, to jeszcze mogą mieć jedno źródło: zmiany klimatyczne. To, co było anomalią, staje się normą, i musimy się do tego przystosować. Pocieszającym może być to, że oba te zjawiska łagodzi jedno, to samo rozwiązanie: retencja. Także ta w miastach, gdzie beton potęguje efekty gwałtownych ulew. I wcale nie chodzi o wielkie zbiorniki.

"Dawna 'nienormalność' staje się nową normalnością, a przyszłe ekstrema będą jeszcze bardziej ekstremalne" - tak o skutkach zmian klimatu w Polsce piszą naukowcy. Choć przejście w kilka tygodni od suszy do powodzi może dziwić, to nie powinno szokować. Właśnie większa częstotliwość i siła ekstremalnych zjawisk, w tym związanych z wodą, to przewidywany efekt zmian klimatycznych.

- Przeszliśmy przez długi etap poklepywania po plecach i mówienia, że "super", że robimy to, co robimy. Teraz czekamy na realne działania - mówi w rozmowie z Gazeta.pl aktywistka Młodzieżowego Strajku Klimatycznego Klara Foryciarz. Młodzież w czasie kampanii starała się pytać kandydatów o kryzys klimatyczny. Jednak w najlepszym razie spotkała się z brakiem konkretów, a w najgorszym - z atakami i przemocą.

Kryzys klimatyczny kojarzy się raczej z gwałtownymi zjawiskami i katastrofami, a nie "czułością". Jednak to, co naukowcy nazywają czułością klimatu, jest kluczową cechą, która pozwala przewidzieć, jak bardzo się on zmieni. I według nowych badań jest ona wyższa, niż sądzono, zatem ocieplenie może postępować jeszcze szybciej. Kluczowa ma być rola chmur. Niektórzy naukowcy pozostają jednak sceptyczni i wyrażają swoje wątpliwości.

W Wielkiej Brytanii zatwierdzono największą elektrownię słoneczną, w Niemczech podłączono nowe instalacje na kilkaset megawatów, w Polsce podpisano największą umowę na projekty fotowoltaiczne. Energetyka słoneczna rozwija się pomimo pandemii, także poza Europą, np. w Indiach czy Somalii. "Punkt zwrotny" OZE wiąże się w dużej mierze ze spadkiem cen.

Kilka puszek i butelek, a poza tym 10 rękawiczek i cztery maseczki - to odpady znalezione w jednym punkcie w morzu u wybrzeża Francji. To jedynie przykład tego, jak pandemia COVID-19 zagraża walce z zaśmieceniem i jednorazowym plastikiem. Ale mamy też rozwiązania, które mogą pomóc uniknąć rozwoju tego kryzysu.

Śmiecenie i marnowanie często wynika z przyzwyczajeń, a by zachęcać ludzi np. do ograniczenia zużycia plastiku, trzeba po prostu ułatwić te lepsze dla przyrody rozwiązania - uważa autorka książki "LESS WASTE Polska", Agnieszka Bukowska. - Producenci powinni zapewniać takie rozwiązania, jak choćby zbieranie zużytych butelek, sprzętów, ubrań - mówi w rozmowie z Gazeta.pl.

Energetyka słoneczna z niszowej stała się nowym trendem. Polacy tak chętnie instalują panele fotowoltaiczne, że już wielokrotnie przekroczono prognozy rozwoju energii słonecznej na Wisłą. Przez politykę rządu wyhamował rozwój elektrowni wiatrowych, ale za to te słoneczne mają się świetnie. Przyczyniają się do tego spadajace ceny, a także rządowy program "Mój prąd".

Wciąż nie przekroczyliśmy poziomu globalnego ocieplenia, który naukowcy uznają za umiarkowanie bezpieczny. Jednak już teraz na Ziemi obserwowane są temperatury zabójcze dla człowieka. Jeśli nie zatrzymamy kryzysu klimatycznego, obszar i częstotliwość takich upałów będą rosnąć.

W cieniu pandemii i kroczącego kryzysu padł ponury - choć spodziewany - rekord. Zarejestrowano najwyższy w historii poziom dwutlenku węgla w atmosferze. Gazów cieplarnianych przybywa coraz szybciej i tracimy czas na to, by zatrzymać kryzys klimatyczny.

Suche lato, mokra zima. Brak wody w Europie środkowej i wschodniej, opady ponad normę w niektórych regionach Zachodu. Według najnowszych danych nie spada suma opadów w Europie, a jednak w dużej części kontynentu postępuje susza. To zgodne z efektami zmian klimatu, które zmieniają schematy pogody.

Pożary w Biebrzańskim Parku Narodowym zaczęliśmy "przygotowywać" już 200 lat temu. Od tamtej pory niewiele zrobiliśmy, by sytuację naprawić, za to dołożyliśmy kolejny czynnik w postaci globalnego ocieplenia. Ubiegłego lata śledziliśmy pożary w Arktyce, na przełomie roku martwiliśmy się żywiołem w Australii. Najpoważniejszy kryzys naszych czasów nie daje o sobie zapomnieć, kiedy świat ma zupełnie inne problemy na głowie. Tym razem płonie największy park narodowy w Polsce. I to jeszcze nie jest najgorszy scenariusz.