Uchwalona 3 maja 1791 r. na Sejmie Czteroletnim ustawa regulująca ustrój prawny Rzeczypospolitej Obojga Narodów (która od tego momentu stała się Rzeczpospolitą Polską) była pierwszą w Europie i drugą na świecie nowoczesną konstytucją.
Konstytucja 3 maja. Jakie były jej założenia?
Ustawa zmieniła ustrój państwa na monarchię dziedziczną i doprowadziła do politycznego zrównania mieszczan i szlachty. Wprowadziła także ochronę państwa nad chłopami, co miało złagodzić nadużycia w pobieraniu pańszczyzny. Na mocy Konstytucji powstał podział władzy na ustawodawczą, wykonawczą oraz sądowniczą. Zniesiono m.in. liberum veto czy wolną elekcję.
3 maja. Burzliwe losy święta Konstytucji
Uchwalenie Konstytucji 3 maja zostało uznane za święto już 5 maja 1791 r. Po raz kolejny uchwalono je w 1919 r., po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Po II wojnie światowej obchodzono je do 1946 r., kiedy w wielu miastach doszło do krwawych demonstracji studenckich. Wówczas władze zabroniły publicznego świętowania, a próby manifestacji były tłumione przez milicję. Święto zostało zniesione w 1951 r. Po raz kolejny przywrócono je dopiero w 1990 r. Obchody święta 3 maja w Warszawie na Placu Zamkowym odbyły się w obecności ówczesnego prezydenta Wojciecha Jaruzelskiego.
Oryginał Konstytucji 3 maja można zobaczyć w Warszawie
Oryginalny rękopis Konstytucji zachował uczestniczący w Sejmie Czteroletnim Stanisław Kostka Potocki. Dokument był początkowo przechowywany w Archiwum Publicznym Potocki w Wilanowie, a w latach 70. XIX wieku na mocy umów rodzinnych archiwum zostało przekazane do podkrakowskich Krzeszowic, a po 1945 r. powróciło do Warszawy i znalazło się w Archiwum Głównym Akt Dawnych.
***
Pomóż Ukrainie, przyłącz się do zbiórki. Pieniądze wpłacisz na stronie pcpm.org.pl/ukraina >>>
