Sam udział w spisie jest obowiązkowy, ale są w nim zawarte pytania, na które nie trzeba odpowiadać. Chodzi o te o wyznanie oraz o przynależność do mniejszości etnicznych. Wystarczy zaznaczyć opcję: "nie chcę odpowiadać na to pytanie". Jakie jednak kary spotkają tych, którzy całkowicie odmówią udziału w spisie?
Udział w Narodowym Spisie Powszechnym 2021 jest obowiązkowy, a to oznacza, że brak spisania się grozi karami. Odmowa wzięcia udziału może skutkować nałożeniem grzywny w wysokości do 5 tysięcy złotych.
Z kolei osobom, które podczas spisu udzielą odpowiedzi niezgodnych ze stanem faktycznym, będzie grozić kara pozbawienia wolności do dwóch lat. Już pod koniec lipca Główny Urząd Statystyczny informował, że na policję trafiło około 80 zawiadomień o popełnieniu wykroczenia. Dotyczyły one osób, które definitywnie odmówiły udziału w spisie.
Podstawową formą udziału w spisie powszechnym jest samospis internetowy - można go wykonać o każdej porze, na dowolnym urządzeniu podłączonym do internetu. Metodą uzupełniającą jest spis przez telefon lub wywiad z rachmistrzem. Rachmistrz będzie dzwonił z numeru telefonu 22 828 88 88 lub 22 279 99 99. Za osoby małoletnie zgodnie z przepisami ustawy o NSP spisu dokonują rodzice, lub opiekunowie prawni.
Spisowi powszechnemu podlegają: