Powszechny spis ludności i mieszkań odbywa się raz na dziesięć lat. Ostatni miał miejsce w 2011 r. W ramach spisu powszechnego zbierane są m.in. informacje na temat demografii, aktywności ekonomicznej oraz poziomu wykształcenia. Spisy powszechne mają pomóc w odpowiedzi na pytania: ilu nas jest, kim jesteśmy i jak żyjemy? Tegoroczny spis powszechny rozpoczął się 1 kwietnia, a zakończy się 30 września 2021 r.
Udział w Narodowym Spisie Powszechnym Ludności i Mieszkań 2021 jest obowiązkowy dla wszystkich osób fizycznych stale zamieszkujących i czasowo przebywających w mieszkaniach, budynkach i innych zamieszkanych pomieszczeniach niebędących mieszkaniami na terenie Polski oraz osób fizycznych niemających miejsca zamieszkania. Spisowi podlegają również mieszkania, budynki, obiekty zbiorowego zakwaterowania i inne zamieszkane pomieszczenia niebędące mieszkaniami.
Spis jest realizowany za pomocą interaktywnego formularza dostępnego na stronie Głównego Urzędu Statystycznego. Każda osoba dokonująca samospisu musi zostać uwierzytelniona w systemie teleinformatycznym. Można tego dokonać z pomocą profilu zaufanego, bankowości elektronicznej lub numeru PESEL - w tym przypadku potrzebne będzie również podanie imion rodziców.
Dla osób nieposiadających dostępu do internetu przewidziano inny sposób uczestnictwa w spisie powszechnym. Formularz można wypełnić w urzędzie gminy albo poprzez wywiad bezpośredni lub telefoniczny. Informacje potrzebne do wypełnienia formularza w obu przypadkach zbiera rachmistrz. Spisać telefonicznie można się pod numerem 22 279-99-99. Dzwonić można od poniedziałku do piątku od 8:00 do 18:00.
Jeśli nie spiszemy się, korzystając z jednej z powyższych metod, może do nas zadzwonić rachmistrz. Rachmistrzowie dzwonią z numeru 22 828 88 88 lub z numeru infolinii spisowej tj. 22 279 99 99.
Odmowa wzięcia udziału w spisie powszechnym może wiązać się z nałożeniem kary grzywny w wysokości do 5 tys. zł. Kara grzywny może czekać również tych, którzy wbrew obowiązkowi przekazują dane statystyczne niezgodne ze stanem faktycznym. Karę wymierza sąd na podstawie ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej.
Każda spisująca się osoba musi odpowiedzieć na kilkadziesiąt pytań. Zbiór pytań nie będzie jednak identyczny dla każdego. Zależy on od indywidualnej sytuacji respondenta (wieku, historii migracyjnej, statusu na rynku pracy, bycia osobą z niepełnosprawnościami itp.). Na przykład, jeśli okres przebywania respondenta za granicą jest krótszy niż rok, wówczas wypełnia on kwestionariusz emigranta krótkookresowego, jeżeli wynosi rok lub dłużej - kwestionariusz emigranta długookresowego.
W spisie znajdą się m.in. następujące pytania:
Pełną listę pytań można przejrzeć na oficjalnej stronie Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań.