Jerzyk zwyczajny to bardzo rozpowszechniony w Europie gatunek średniej wielkości ptaków, który ma w zwyczaju zimowanie na terenie południowej Afryki. Jego wielkość nie przekracza 18 cm, a masa ciała osiąga maksymalnie 50 g. Rozpoznać go można po czarno-brązowym upierzeniu (na gardle posiada rozmytą białawą plamę). Jerzyki są często mylone z jaskółkami, z którymi nie są spokrewniony. W przeciwieństwie do nich, mają one jednolite ubarwienie.
W Polsce jerzyki występują dość licznie na terenie całego kraju – najwięcej spotkać ich można w dużych miastach, ale też na Mazurach, w Puszczy Knyszyńskiej, Puszczy Białowieskiej, Puszczy Augustowskiej, oraz w skalistych partiach gór: Tatr, Karkonoszy.
Jerzyki to ptaki, które doskonale dają sobie radę w zmieniających się warunkach. Przystosowały się do życia w wielkich miastach, pod dachami wysokich budynków. W ten sposób stały się sprzymierzeńcami człowieka, gdyż żywią się komarami, które latem są dużym problemem dla właścicieli przydomowych ogródków i nie tylko. Szacuje się, że przeciętny jerzyk w ciągu doby może upolować nawet 20 tysięcy komarów, co daje mu bardzo dużą skuteczność w walce z tymi uciążliwymi owadami.
Jerzyki lubią zagnieżdżać się w niewielkich szczelinach znajdujących się dość wysoko nad ziemią. Doskonale radzą sobie z wynajdywaniem takich miejsc w starych kamienicach i wysokich wieżowcach. Jeśli chcemy zwabić je do swojego domu wówczas musimy im zapewnić odpowiednie miejsce.
Przede wszystkim budka dla jerzyków różni się od tradycyjnej budki dla ptaków tym, że jest zdecydowanie niższa i szersza. Odpowiednio przygotowane schronienie powinno mieć wymiary 38x18x20 cm (długość, szerokość, wysokość). Wejście do budki o rozmiarze 6,5x3,5 cm powinno być umieszczone 5 cm od jej dolnej krawędzi.
Tak przygotowaną budkę umieszczamy co najmniej 6 metrów nad ziemią - nadadzą się do tego więc tylko domy co najmniej dwupiętrowe. Budki można montować dwie, trzy obok siebie. Lepiej nie umieszczać ich na ścianie południowej, gdyż mogą w niej panować nieodpowiednie warunki do bytowania.
Korzystanie ze wsparcia jerzyków w walce z komarami jest ekologiczne i efektywne. Dlatego inicjatywa zapraszania tych pożytecznych ptaków zyskuje coraz więcej wsparcia, a budki można otrzymać za darmo. Do 27 kwietnia można było zgłaszać wnioski o budkę u operatorów telefonii komórkowej - otrzymać można ją było bez względu na miejsce zamieszkania. Jest także wiele lokalnych inicjatyw w zakresie sprowadzenia jerzyków pod dachy bloków i domów. Np. w Lublinie w ramach VII edycji budżetu obywatelskiego projekt zakładający montaż 1000 budek dla ptaków zyskał poparcie społeczne i obecnie trwa już ich montaż (odbywa się od 27 kwietnia do 5 maja, kiedy jerzyki powracają z zimowania). Zastępca Dyrektora Wydziału Ochrony Środowiska Urzędu Miasta Lublin, Blanka Rdest-Dudak w następujący sposób komentuje miejską akcję:
– Jerzyki są ptakami bardzo pożytecznymi. Przebywając całymi dniami w powietrzu zjadają olbrzymie ilości dokuczliwych owadów, takich jak komary, muchy, czy meszki. Jeden osobnik może zjeść do 20 tysięcy komarów dziennie. Zagrożeniem dla jerzyków, które wybrały miasto na miejsce zamieszkania, są prace termomodernizacyjne, podczas których dochodzi do zamurowywania otworów, w których się gnieżdżą. Wieszane przez nas budki lęgowe zapewnią ochronę jerzyków oraz dalszą obecność tych ptaków w naszym mieście.
Zobacz też: Masz dość komarów? Pomoże ci popularna przyprawa. Jest tania i działa jak niewidzialna moskitiera