Powszechny spis ludności i mieszkań odbywa się co dziesięć lat. Ostatni miał miejsce w 2011 r. W ramach spisu powszechnego będą zbierane informacje na temat demografii, aktywności ekonomicznej, poziomu wykształcenia, ale również niepełnosprawności, charakterystyki etniczno-kulturowej oraz gospodarstw domowych i rodzin.
Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań będzie prowadzony od 1 kwietnia 2021 r. do 30 czerwca 2021 r. Spis będzie realizowany przy użyciu interaktywnego formularza dostępnego na stronie GUS. Osoby, które nie mają dostępu do internetu, będą mogły liczyć na pomoc. Formularz będzie można wypełnić w urzędzie gminy albo poprzez wywiad bezpośredni lub telefoniczny. W obu przypadkach dane do spisu będzie zbierał rachmistrz.
Obowiązek wzięcia udziału w spisie dotyczy osób fizycznych stale i czasowo przebywających w mieszkaniach, budynkach i innych pomieszczeniach na terenie Polski oraz osób niemających miejsca zamieszkania. Spis obejmie również mieszkania, budynki, obiekty zbiorowego zakwaterowania i inne zamieszkane pomieszczenia niebędące mieszkaniami.
Spisu metodą internetową będzie można dokonać na własnych komputerach lub urządzeniach mobilnych. Wystarczy do tego wypełnienie formularza w interaktywnej aplikacji, dostępnej na stronie internetowej Głównego Urzędu Statystycznego. Każda osoba spisująca się w ten sposób zostanie uwierzytelniona w systemie teleinformatycznym. Aplikacja będzie na bieżąco informować, czy formularz wypełniany jest prawidłowo - dzięki temu pomyłki mają nie mieć miejsca.
Pytania w spisie powszechnym są pogrupowane tematycznie. Każda spisująca się osoba będzie musiała odpowiedzieć na kilkadziesiąt pytań. Zbiór pytań nie będzie jednak identyczny dla każdego. Zależy on od indywidualnej sytuacji respondenta (wieku, historii migracyjnej, statusu na rynku pracy, bycia osobą z niepełnosprawnościami itp.). Na przykład, jeśli okres przebywania respondenta za granicą jest krótszy niż rok, wówczas wypełnia on kwestionariusz emigranta krótkookresowego, jeżeli wynosi rok lub dłużej - kwestionariusz emigranta długookresowego.
Pierwsze pytania będą dotyczyć podstawowych danych osobowych oraz szczegółów na temat miejsca zamieszkania. Zostaniemy również zapytani o nasze relacje rodzinne, narodowość, wykształcenie, umiejętność posługiwania się językami obcymi oraz wyznanie religijne. W spisie powszechnym pojawią się również pytania o schorzenia powodujące trudności w wykonywaniu codziennych czynności oraz o naszą aktywność ekonomiczną. Pełną listę pytań można przejrzeć na oficjalnej stronie Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań.