Do unieważnienia małżeństwa uważanego za ważne zgodnie z prawem kościelnym dochodzi w sytuacji, gdy faktycznie nie spełniało ono przynajmniej jednego z zasadniczych elementów wymaganych do zawarcia związku małżeńskiego.
Zgodnie z tym co głosi prawo kanoniczne, związek małżeński zawierany przed Bogiem jest nierozerwalny. Mimo wszystko powodów, dla których może dojść do stwierdzenia nieważności stosunku małżeńskiego jest relatywnie całkiem sporo. Panuje powszechna opinia, w myśl której proces związany z unieważnieniem ślubu kościelnego może trwać latami.
W rzeczywistości proces unieważniający stosunek małżeński prowadzony jest w trybie zwyczajnym, a w największej liczbie przypadków zajmuje to od roku do nawet pięciu lat. Koszty rozwodu kościelnego mogą sięgnąć nawet trzech tysięcy złotych.
Przy procesie rozwodowym sąd zwraca uwagę na pozew o rozwód cywilny, który złożono wcześniej i kosztuje około 600 złotych. Bardzo ważne jest również to, kto złożył pozew oraz z czyjej winy orzeczono rozwód. Daje to możliwość przejścia do procesu unieważniania ślubu kościelnego.
Przyczyną stwierdzenia nieważności małżeństwa kościelnego mogą być trzy grupy powodów:
Zgodnie z prawem kanonicznym do przeszkód zrywających należą m.in:
Małżeństwo może zostać nieważnie zawarte z powodu braków dotyczących zgody małżeńskiej, tj: