17 września 1939: co się wydarzyło?Agresja ZSRR na Polskę

17 września tego roku obchodzimy 80. rocznicę agresji ZSRR na Polskę. Tego dnia w Warszawie i wielu innych miastach w kraju odbędą się uroczystości upamiętniające to wydarzenie. Na czym polegał, zwany przez historyków, IV rozbiór Polski?

17 września 1939 roku Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich dokonał zbrojnej napaści na Polskę, bez oficjalnego wypowiedzenia wojny. ZSRR tym samym wywiązało się z paktu Ribbentrop-Mołotow z sierpnia 1939 roku, gdzie w tajnym protokole Sowieci zobowiązali się do zaatakowania Polski, gdyby ta znalazła się w stanie wojny z III Rzeszą. 

80. rocznica agresji ZSRR na Polskę - co się wydarzyło 17 września 1939 roku?

ZSRR zwlekało z decyzją zbrojnego ataku na Polskę do ustalenia decyzji podjętych przez inne europejskie państwa. W lutym 1921 roku podpisany został polsko-francuski sojusz, w którym Francja zobowiązała się do pomocy w przypadku ataku wojsk radzieckich na Polskę. 12 września 1939 roku na brytyjsko-francuskiej konferencji w Abbeville państwa te podjęły decyzję o zaniechaniu podjęcia działań ofensywnych. Oznaczało to więc brak pomocy dla Polski.

O godzinie 3 w nocy 17 września ambasador Polski w ZSRR otrzymał notę dyplomatyczną, w której zamieszczono nieprawdziwe oświadczenie o rozpadzie Polski, ucieczce polskiego rządu oraz konieczności podjęcia działań mających na celu ochronę mienia i życia zamieszkujących w Polsce Ukraińców i Białorusinów oraz uchronienie Polaków przed wojną. Na tej podstawie ZSRR uznało wcześniejsze pakty o nieagresji zawarte z Polską za niezobowiązujące. 

Władze ZSRR zakładały podział państwa polskiego, zwanego przez radzieckich i niemieckich dyplomatów jako IV rozbiór Polski. Józef Stalin dzięki temu chciał odzyskać ziemie utracone podczas rewolucji październikowej i wojny domowej. Z kolei przywódca III Rzeczy Adolf Hitler dążył do zniszczenia Polski.

Tereny, które udało się zdobyć wojskom radzieckim i niemieckim zostały wbrew prawu międzynarodowemu przekazane innym państwom. Niemcy oddali Słowacji Spisz i Orawę, zaś ZSRR przekazało część Wilna Litwie. IV rozbiór Polski wymusił na Wielkiej Brytanii i Francji reakcji - było nią jedynie słowne potępienie działań prowadzących do podziału państwa polskiego. Napaść ZSRR na Polskę doprowadziła do masowych prześladowań narodowościowych, aresztowań, osadzeń w obozach koncentracyjnych, egzekucji i deportacji.