Skwieciński do antyPiS-u: Tak, macie rację, Kaczyński wyjął konstytucyjne bezpieczniki

Polska prawica kilkakrotnie po 1989 roku przeżywała zbiorowe ataki paniki. "System się domyka", "niedługo już nas eksterminują", "tworzy się demokracja fasadowa" - brzmi znajomo? Za każdym razem okazywało się, że choć miały miejsce fakty, którymi można się było zaniepokoić, to "domknięcie" i "eksterminacja" jakoś nie następowały
.

Marta Kondrusik

Totalnie zdemonizowaliście Kaczyńskiego i polityczne ugrupowanie, którego nie lubicie. Zaczęliście popadać w paranoję. Paranoję, której przejawem jest strach przed duchami. Przed zagrożeniami, które albo nie istnieją, albo też ich prawdopodobieństwo jest bardzo niewielkie” - pisze prawicowy publicysta tygodnika „Sieci” Piotr Skwieciński w swoim liście-felietonie do ludzi po drugiej stronie politycznej barykady. Kolejne części listu Piotra publikujemy co czwartek w Gazeta.pl. Jeśli chcecie z nim polemizować, czekamy na Wasze listy-felietony pod adresem: listydoredakcji@gazeta.pl

 ***

Skwieciński do anty-PiS-u: Tak, macie rację, PiS wymontował bezpieczniki. Ale to jeszcze nie koniec świata

Boicie się o demokrację i wolność, którym według was zagraża PiS. Na sferę praw obywatelskich trzeba oczywiście chuchać i dmuchać. I lepiej pod tym względem kilkakrotnie przesadzić, niż raz zlekceważyć zarodki zła. Ale powiedziawszy to, powtórzę coś, co napisałem już wcześniej: kiedy słyszę tego rodzaju jeremiady, słyszę… siebie i moich prawicowych kolegów kilka i kilkanaście lat temu. Bo polska prawica kilkakrotnie po 1989 roku przeżywała zbiorowe ataki paniki. „System się domyka”, „niedługo już nas eksterminują” (nie, nie cieszcie się - tym, którzy tak mówili, chodziło o eksterminację nie fizyczną, tylko społeczną), „tworzy się demokracja tylko fasadowa, ukrywająca miękki autorytaryzm” - brzmi znajomo?

Za każdym razem okazywało się, że choć miały miejsce fakty, którymi można się było zaniepokoić, to „domknięcie” i „eksterminacja” jakoś nie następowały. Za każdym razem historia płatała figla ostrzegającym przed ustanowieniem w Polsce politycznego monopolu kasandrom. Dlaczego? Bo Polacy są bardzo niestali w swoich politycznych sympatiach. Bo ciągle zmienia się stan społeczeństwa, pojawiają się nowe siły społeczne i nowe społeczne emocje. Bo rozmaite części elit, w tym elit IV RP, mają różne interesy, co długofalowo musi skutkować politycznym zróżnicowaniem.

Wreszcie – dlatego że jesteśmy w Polsce. W kraju, gdzie – mówiąc eufemistycznie – stopień efektywności działań wszystkich podmiotów politycznych jest znacznie niższy od europejskiej przeciętnej. A mówiąc mniej eufemistycznie: w kraju, w którym każdy potyka się o własne nogi.

PiS wymontował bezpieczniki, ale to nie koniec demokracji

A zresztą pomyślcie: czy od momentu objęcia władzy przez PiS zdarzyły się jakieś rzeczywiste horrendalne nadużycia władzy? Ktoś poszedł siedzieć za politykę? PiS-owska bojówka kogoś pobiła na ulicy? Zdelegalizowano opozycyjną partię? Zamknięto opozycyjną gazetę, portal czy telewizję? Zastraszony przez władzę sędzia wydał absurdalny wyrok? Przecież wiecie, że nic takiego nie miało miejsca.

„Nie miało, ale rząd rozmontował konstytucyjne bezpieczniki, więc grawitujemy do stanu, w którym tak się stać może!” – odpowiecie. Nie odrzucam tego argumentu i zgadzam się, że z częścią działań PiS w tej sferze związane są pewne potencjalne niebezpieczeństwa. Macie prawo ich nie lekceważyć. Weźcie jednak pod uwagę to, że rozmontowanie zabezpieczeń samo w sobie nie znaczy, iż ryzyko się zmaterializuje. Na Zachodzie te zabezpieczenia w ich rozwiniętej formie nie istniały przecież zawsze. Tworzono je przez dekady. Tworzono po to, żeby uniknąć zagrożeń. Ale niezależnie od tego, czy za bardzo przy tym nie przesadzono (to inna dyskusja), zauważcie, że zanim proces konstruowania tych zabezpieczeń na Zachodzie na dobre się zaczął, demokracja funkcjonowała tam już w najlepsze, choć nie bez wpadek. Oczywiście, powiem raz jeszcze, z zabezpieczeniami jest pod tym względem pewniej. Ale od ich osłabienia do tego, żeby obywatelskie wolności zostały rzeczywiście zagrożone, daleka droga.

Sędziowie, owszem, są zbyt zależni, ale od kolegów

Boicie się o niezależność sądów. Ani jedna z przeforsowanych przez PiS zmian w żadnej mierze nie umożliwia władzy czy to wydawania sędziom merytorycznych zaleceń, czy nawet wpływania na nie. Nominowani teraz przez ministra sprawiedliwości prezesi sądów również ani nie mieli, ani nie mają takich uprawnień.

Niektórzy z was odpowiedzą: „Wiemy o tym. Ale chodzi nam nie o prostackie rozkazywanie sędziom, tylko o to, że PiS tworzy teraz system, który długofalowo doprowadzi do sytuacji, w której sędziemu, jeśli zachce robić karierę w zawodzie, nie będzie opłacało się wchodzić w konflikty z władzą. Co może sprzyjać konformizmowi”.

Odpowiem: bez wątpienia tak może być, trzeba się przyglądać rozwojowi wypadków i alarmować, jeśli takie trendy będą widoczne. Ale na razie do tego bardzo, bardzo daleko. Jest wręcz odwrotnie. Sędziowie są uzależnieni – rzekłbym: bardzo uzależnieni – ale nie od władzy bynajmniej.

„U nas, by awansować do instancji wyższej, trzeba być bardzo pokornym i orzekać zgodnie z tym, jak chcą koledzy” – powiedział Michał Królikowski. Adwokat z wieloletnim doświadczeniem sądowym. Owszem, przez moment doradca PiS-owskiego prezydenta, ale przedtem przez kilka lat wiceminister w rządzie Platformy, co powinno skłonić was do nieodrzucania tak od razu jego świadectwa.

Powtórzmy: według Królikowskiego polscy sędziowie orzekają pod dyktat. Teraz, a nie hipotetycznie w przyszłości. Tylko jest to dyktat nie państwa, ale elit swojej korporacji. Zaś ta korporacja jest częścią większej całości – konglomeratu elit. Procesy trwające od kilku dekad na całym świecie bardzo wzmocniły elity, natomiast osłabiły instytucję państwa. Nawet machiny zachodnich mocarstw są dziś cieniem siebie sprzed kilkudziesięciu lat. A państwo polskie jest na tym tle jeszcze słabsze. I bat, i marchewka były dotąd w innych rękach.

Jeśli weźmiecie te okoliczności pod uwagę, to zmiany, które wprowadził PiS, jawić się mogą jako nie zwichnięcie równowagi, tylko przywrócenie jej. Teraz sędziowie będą, być może, mniej niż dotąd skłonni do konformizmu wobec „kolegów”. Ale nie obawiałbym się, że popadną w stan jednostronnej zależności od państwa w sytuacji, w której sędziowska korporacja (związana z innymi, niecierpiącymi PiS korporacjami) pozostaje nadwątlona, ale potężna. Choć oczywiście trzeba pilnować, aby wahadło nie przechyliło się w drugą stronę. Zaznaczam przy tym, że ja akurat byłem raczej zwolennikiem innej polityki, szukania kompromisu z prawniczymi elitami. Nie wynika jednak z tego, żebym to, co PiS ostatecznie zrobił, postrzegał jako koniec świata.

Piotr Skwieciński (1963) pracował w „Życiu Warszawy”, „Życiu”, „Rzeczpospolitej”, był szefem Polskiej Agencji Prasowej, współpracował z „Gazetą Polską” i tygodnikiem „Uważam Rze”. Obecnie jest dziennikarzem tygodnika „Sieci”. W latach 80. działacz NZS, z wykształcenia historyk

W ramach cyklu „Suma waszych strachów” ukazały się już: 

Czekamy na listy-felietony Czytelników pod adresem: listydoredakcji@gazeta.pl

POPULARNE
NAJNOWSZE