'Tłusty czwartek w planie lekcji. Pączki dla humanistów'

Poranny pączek na śniadanie w tłusty czwartek to już tradycja. Tego dnia życie każdego z nas kręci się wokół tych słodkich, okrągłych wypieków. Nie inaczej jest w szkołach. Pączki i faworki są do kupienia w szkolnych sklepikach czy serwowane jako poobiedni deser na stołówkach. Ale tłustoczwartkowe słodkości zawładnęły także umysłami nauczycieli.

Język polski: Motyw pączka w literaturze polskiej

Pierwsza wzmianka o pączkach pochodzi jeszcze z XVIII wieku. Jędrzej Kitowicz, pamiętnikarz na dworze króla Augusta III pisał: 'Ciasta także francuskie, torty, pasztety, biszkopty i inne, pączki nawet - wydoskonaliło się to do stopnia jak najwyższego. Staroświeckim pączkiem trafiwszy w oko mógłby go podsinić, dziś pączek jest tak pulchny, tak lekki, że ścisnąwszy go w ręku znowu się rozciąga i pęcznieje do swojej objętości, a wiatr zdmuchnąłby go z półmiska'. ('Opis obyczajów za panowania Augusta III')

Wielbicielem pączków był także nasz największy narodowy wieszcz, Adam Mickiewicz.

'Przylatujemy na Dziady Nie dla modłów i biesiady, Niepotrzebna msza ofiarna; Nie o pączki, mleczka, chrusty,- Prosim gorczycy dwa ziarna; A ta usługa tak marna Stanie za wszystkie odpusty.'

('Dziady. Część II')

Pączki zawróciły w głowie nawet polskiemu nobliście, Władysławowi Reymontowi.

'U bogaczy to już od samego południa smażono pączki, że mimo pluchy po całej wsi rozwłóczyły się zapachy przepalonego szmalcu, prażonych mięsiw i jensze, barzej jeszcze jątrzące ślinę smaki.' ('Chłopi')

Języki obce: Donut, beignet, Krapfen, fánkok - pączki dla poligloty

Tłusty czwartek spotkał cię zagranicą? Nie rozpaczaj. Przedstawiamy parę przydatnych fraz w różnych językach, dzięki którym będziesz mógł kupić pączka w każdej sytuacji.

Poproszę pięć pączków - Fünf Krapfen bitte.

Gdzie kupię najlepsze pączki? - Ou je peux acheter les meilleurs beignets?

Wolę pączki z różą niż z czekoladą - I like jam-filled donuts better than the chocolate-filled.

...poproszę jeszcze jednego pączka - ...még egy fánkot kérek.

Historia: Krótka historia pączka

Pączek przywędrował do Polski w XVII wieku. Historycy nie są zgodni co do rejonu jego pochodzenia. Jedni jego początków szukają na Bliskim Wschodzie, inni w starożytnym Rzymie, gdzie uświetniał karnawałowe zabawy, podczas których zajadano się tłustymi potrawami.

Pierwsze polskie pączki wcale nie były słodkie. Miały postać nadziewanego słoniną chlebowego ciasta, smażonego na smalcu. Pączki, jakie dziś znamy i kochamy, słodkiego charakteru na przełomie XVII i XVIII. Nasi przodkowie znali je nie tylko pod nazwą 'pączki' - nazywali je także blinami, babałuchami, a na Śląsku - kreplami (od niemieckiego Krapfen, oznaczającego ciasto smażone na tłuszczu).

Geografia: Pączki z różnych zakątków świata

Co kraj, to obyczaj. Dlatego to, co my Polacy uważamy za pączki, może wyglądać zupełnie inaczej pod inną szerokością geograficzną.

W Niemczech pączki, a właściwie Berliner Pfannkuchen, smaży się tylko kilkadziesiąt sekund, dzięki czemu tłuszcz nie wsiąka do środka. Wersja niemiecka przyjęła się także w Portugalii, Francji i Finlandii - Portugalczycy zajadają się bolas de Berlim, Francuzi boule de Berlin, a Finowie pałaszują Berliininmunkki.

Rosjanie konsumują poncziki. W Izraelu spotkamy się z sufganiot, które są podobne do niemieckiego wariantu, oraz ponczkes, które wprowadzili polscy Żydzi. Węgierskie fánki spożywa się bez nadzienia.

Amerykańskie donuts, czyli pączki z dziurą w środku, jedzą nie tylko policjanci. Mniejsze, kuliste pączki zwane są doughnut holes. W Wielkiej Brytanii pączki, czyli doughnuts, są dostępne w formie zbliżonej do pączków polskich lub amerykańskich.