O zagrożeniu fałszerstwem mówili m.in. Grzegorz Schetyna i Katarzyna Lubnauer podczas tegorocznego Forum Ekonomicznego w Krynicy. Przewodniczący Platformy Obywatelskiej powiedział, że konieczna jest obserwacja tegorocznych wyborów samorządowych. Do obywatelskiego monitoringu wzywa także Lech Wałęsa. Czy każdy z nas może zostać mężem zaufania lub obserwatorem społecznym?
Kim są mężowie zaufania i obserwatorzy społeczni?
Mężowie zaufania i obserwatorzy społeczni mają gwarantować uczciwość przebiegu wyborów, a ich obecność na wyborach jest możliwa dzięki odpowiednim zapisom w kodeksie wyborczym. Mężowie zaufania pilnują tego, aby wybory odbywały się zgodnie z procedurami – mogą czuwać nad przebiegiem głosowania i przyglądać się liczeniu głosów. Mąż zaufania może przebywać w lokalu wyborczym zarówno podczas przygotowywania lokalu do głosowania, jak i podczas sporządzania protokołu. Co więcej, może także wnosić do protokołu uwagi z wymienieniem konkretnych zarzutów dot. łamania procedur. Obserwatorzy społeczni mają takie same prawa, jak mężowie zaufania, poza jednym wyjątkiem – nie mogą wnosić uwag do protokołu oraz być obecni przy przewożeniu i przekazywaniu protokołu do właściwej komisji wyborczej wyższego stopnia
Kto może zostać mężem zaufania?
Mężem zaufania może zostać osoba, która ma polskie obywatelstwo i najpóźniej w dniu wyborów skończy 18 rok życia. Mężem stanu nie może zostać osoba, która została pozbawiona praw publicznych prawomocnym lub ubezwłasnowolniona orzeczeniem sądu. Nie może być to także osoba, która została pozbawiona praw wyborczych prawomocnym orzeczeniem Trybunału Stanu. Co więcej, mężem zaufania nie może zostać człowiek, który kandyduje w wyborach, jest urzędnikiem wyborczym lub pełnomocnikiem któregoś z komitetów. Wyznaczenie po jednym mężu zaufania do terytorialnych (wojewódzkich, powiatowych i gminnych) oraz obwodowych komisji wyborczych jest zadaniem pełnomocnika wyborczego lub osoby przez niego upoważnionej.
Kto może zostać obserwatorem społecznym?
Wytyczne dotyczące obserwatorów społecznych są takie same, jak w przypadku mężów zaufania. Jedyną różnicą jest to, kto powołuje osoby do pełnienia takiej funkcji. O ile mężów zaufania powołują pełnomocnicy wyborczy, obserwatorów społecznych zgłaszają zarejestrowane w Polsce stowarzyszenia i fundacje, do których celów statutowych należy troska o demokrację, prawa obywatelskie i rozwój społeczeństwa obywatelskiego. Każda z takich organizacji może wyznaczyć po jednym obserwatorze do terytorialnych oraz obwodowych komisji wyborczych.
