Co to jest wirus zika?
Wirus zika należy do rodziny Flaviviridae - tej samej, do której należą wirusy wywołujące m.in. dengę, żółtą gorączkę i gorączkę Zachodniego Nilu. W porównaniu z tymi chorobami wywołuje bardzo łagodne objawy, choć podejrzewa się, że może poważnie uszkadzać płody, powodując mikrocefalię.
Wirus zika znany jest od 1947 roku, gdy został odkryty w Ugandzie. Jest powszechnie spotykany w części Afryki i Azji Południowo-Wschodniej, jednak w 2015 roku pojawił się też na półkuli zachodniej, w Ameryce Południowej i Środkowej.
Jak rozprzestrzenia się zika?
Zika przenoszony jest przez kilka gatunków komarów. Najczęściej zakaża nim najbardziej agresywny gatunek Aedes aegypti, jednak znane jest jeszcze kilka gatunków przenoszących chorobę. Większość z tych komarów żyje niemal wyłącznie w klimacie tropikalnym, ale niektóre gatunki sporadycznie spotykane są też w wyższych szerokościach geograficznych.
Znany jest też pojedynczy przypadek zakażenia wirusem zika drogą płciową. Teoretycznie możne też przenosić się w czasie transfuzji krwi.
Gdzie spotykany jest wirus zika?
Obecna epidemia objęła wiele krajów Ameryki Południowej i Środkowej. Przypadki zakażenia zika w tym rejonie zdarzają się: na Barbados, w Boliwii, Brazylii, Kolumbii, na Dominikanie, w Ekwadorze, Salwadorze, Guianie Francuskiej, Gwatemali, Gwadelupie, Gujanie, na Haiti, Martynice, w Hondurasie, Meksyku, Panamie, Paragwaju, Puerto Rico, Saint-Martin, Surinamie i Wenezueli. Choroba pojawia się też w wielu krajach afrykańskich i w południowo-wschodniej części Azji, jest tam jednak mało rozpowszechniona ze względu na odporność ludzi. Właśnie ta odporność sprawiła, że wcześniej nie powiązano wirusa zika z uszkodzeniami płodów.
Jakie są objawy zarażenia wirusem zika?
Zwykle objawy są bardzo łagodne, występują tylko u co piątego zakażonego. Pojawia się wtedy gorączka, bóle stawów i mięśni, zaczerwienienie oczu i wysypka. Takie objawy daje wiele chorób wirusowych, często trudno je zauważyć i powiązać z ukąszeniem komara.
Wirusa zika wiąże się, choć nie ma jeszcze pewności, z występowaniem u dzieci mikrocefalii. Mikrocefalia to inaczej małomózgowie - wada polegająca na nienaturalnie małym rozmiarze mózgu, a zwykle i czaszki. Zazwyczaj wiąże się z niedorozwojem umysłowym, a często także epilepsją i innymi objawami neurologicznymi.
Skąd wiadomo, czy nie jestem zakażony wirusem zika?
Nie istnieją szybkie testy wykrywające zakażenie wirusem zika. Konieczne jest skomplikowane badanie na poziomie molekularnym przeprowadzone w wyspecjalizowanym laboratorium. Co więcej wirus wykrywalny jest tylko w tydzień po zakażeniu. Późniejsze badanie może wykryć przeciwciała, jednak zakłócić je może przejście jednej z pokrewnych chorób lub nawet szczepienie przeciwko żółtej gorączce.
Trwają badania nad szybkim testem, ale zapewne musi minąć wiele miesięcy, zanim powstanie i zostanie zatwierdzony.
Jeśli u osoby, która przebywała w zagrożonym rejonie pojawią się objawy podobne do zakażeń wirusowych, to należy rozważyć dalsze postępowanie. Wirus, o ile wiemy, może stanowić zagrożenie tylko dla kobiet w ciąży. W razie wątpliwości należy zgłosić się do lekarza.
Czy jest lekarstwo?
Na chorobę wywoływaną przez wirusa zika nie ma lekarstwa. Jego objawy leczy się paracetamolem, nie jest polecane stosowanie innych popularnych leków przeciwzapalnych.
Brak również szczepionki, choć prace nad nią trwają. Miną jednak zapewne lata, zanim powstanie, przejdzie testy i znajdzie się w obrocie.
Jak się zabezpieczać?
W wielu krajach odradza się osobom w ciąży lub starającym się o dziecko wyjazdy do zagrożonych rejonów. To najskuteczniejsza ochrona. Będąc na miejscu należy unikać komarów: spać w zamkniętych lub starannie zabezpieczonych pomieszczeniach, stosować moskitiery, używać substancji odstraszających owady, nosić długie spodnie, długie rękawy, czapkę i kryjące stopę buty. Komary przenoszące wirusa gryzą głównie w ciągu dnia.
Czy wirus pojawi się w Polsce?
Najprawdopodobniej nie. Zasięg przenoszących go komarów nie sięga tak daleko na północ. Nie można jednak wykluczyć pojawiania się pojedynczych przypadków zachorowań u osób przyjeżdżających z zagrożonych rejonów.
Jak wirus zika wpływa na rozwój płodu?
Powiązanie zakażenia wirusem zika z pojawieniem się mikrocefalii u dzieci nie jest jeszcze potwierdzone. Nie jest znany mechanizm tego zjawiska, badania nad nim trwają.
Domysły oparte są na danych epidemiologicznych - w brazylijskim stanie Pernambuco przed pojawieniem się zika rocznie rodziło się dziewięcioro dzieci z mikrocefalią. Po pojawieniu się wirusa, w ciągu 11 miesięcy zeszłego roku, zanotowano 646 przypadków.
Wiemy, że wirus jest najgroźniejszy w początkowych miesiącach ciąży, głównie w pierwszym trymestrze. To poważny problem, bo w tym okresie wiele kobiet nie wie jeszcze, że jest w ciąży.
za New York Times, CDC, Wikipedią
