Narodowy Instytut Wolności poinformował pod koniec kwietnia o rozstrzygnięciu trzech konkursów na dofinansowanie działalności organizacji pozarządowych (tzw. NGO-sów). Dofinansowanie było przyznawane w ramach trzech programów: na "budowę początkowych kapitałów żelaznych", "rozwój instytucjonalny lokalnych organizacji strażniczych i mediów obywatelskich" oraz "rozwój instytucjonalny think tanków obywatelskich".
Portal konkret24.pl informuje, że niemal jedna czwarta z 42 podmiotów, którym NIW przyznał dotacje, w momencie ogłoszenia konkursu działała zaledwie od kilku, kilkunastu miesięcy. 10 NGO-sów zostało zarejestrowanych w ciągu ostatnich 13 miesięcy. Niektóre organizacje zostały zarejestrowane już po ogłoszeniu konkursu 1 lutego 2021 r.
Portal zwrócił uwagę na dofinansowanie "think tanków obywatelskich". Jednym z kryteriów oceny wniosku o dofinansowanie było przygotowywanie analiz i raportów w okresie dwóch ostatnich lat, co oznacza, że organizacje musiały działać co najmniej przed dniem 1 lutego 2019 r. (2 lata przed ogłoszeniem konkursu).
Dotacje przyznano 15 organizacjom, z czego cztery działają niecały rok, a trzy zarejestrowano w 2019 r., ale po dacie 1 lutego. NIW tłumaczy się, że dwuletnie doświadczenie w przygotowywaniu raportów jest jednym z czynników wpływających na ocenę wniosku, ale nie jest "kryterium formalnym". Kwota pojedynczego dofinansowania dla "think tanku obywatelskiego" mogła wynieść max. 300 tys. zł.
"Gazeta Wyborcza" zwraca uwagę, że środki na budowę tzw. żelaznego kapitału otrzymały "głównie podmioty bezpośrednio związane z władzą, działaczami PiS lub ludźmi popierającymi politykę obecnego rządu". Jednym z nich jest fundacja Polska Wielki Projekt, która otrzymał pół miliona zł. W jej radzie zasiada m.in. Piotr Gliński, wicepremier i minister kultury, który sprawuje również nadzór nad działalnością NIW-u. W radzie zasiadają także europosłowie PiS Zdzisław Krasnodębski, Ryszard Legutko oraz były szef MSZ Jacek Czaputowicz.
Dotację w wysokości pół miliona złotych otrzymało również stowarzyszenie Sanctus Paulus, którego prezesem jest Ryszard Florek, wydawca popierającego PiS "Tygodnika Bydgoskiego" oraz fundacja Edukacja do Wartości. Jej prezesem jest Tymoteusz Zych, prawnik z konserwatywnego Instytutu Ordo Iuris.
Kryterium dwuletniej działalności nie zostało zawarte w programach dofinansowania kapitału żelaznego oraz "lokalnych organizacji strażniczych i mediów obywatelskich". Jednak i tutaj pojawiają się organizacje, które działały niecały rok - jest ich cztery. Pojawiły się również dwie organizacje zarejestrowane po ogłoszeniu konkursu - fundacja AI for the Betterment of Life (18 lutego 2021 r.) oraz Stowarzyszenie Inicjatyw Ziemi Chełmińskiej "Dolina Dolnej Wisły" (23 lutego 2021 r.).
Narodowy Instytut Wolności - Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego powstał w 2017 r. z inicjatywy wicepremiera Piotra Glińskiego. Instytucja jest odpowiedzialna za wspieranie społeczeństwa obywatelskiego, działalności pożytku publicznego i wolontariatu. NIW operuje programami umożliwiającymi pozyskanie dotacji przez organizacje pozarządowe. Jednym z nich jest Program Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030, w ramach którego zostanie rozdysponowanych 585 mln zł.