13 października, wieczór wyborczy. Po ogłoszeniu wyników exit poll w sztabie Lewicy mieszane uczucia. Z jednej strony, wielka radość z powrotu do Sejmu po czterech latach spędzonych na politycznej "kanapie". Z drugiej, lekkie rozczarowanie, bo wynik Lewicy - 11,9 proc. wg badania exit poll, 12,56 proc. po zliczeniu wszystkich głosów - był jednak nieco gorszy od zakładanego. Bardzo dobre sondaże na ostatniej prostej kampanii dawały Lewicy 14-16 proc. poparcia. W połączeniu z problemami Koalicji Obywatelskiej w tym samym czasie (taśmy Sławomira Neumanna, niefortunne wypowiedzi Lecha Wałęsy), w Lewicy po cichu liczono nawet na wynik bliższy 20 niż 15 proc.
Uzyskane 12,56 proc. to jednak nie najgorszy punkt wyjścia dla środowiska, które ledwie trzy miesiące temu połączyło siły i wróciło do gry o poważne cele. Lewica do parlamentu wprowadziła 49 posłów i posłanek (24 SLD, 19 Wiosna i sześcioro Partia Razem), a także dwójkę senatorów (Gabriela Morawska-Stanecka z Wiosny i Wojciech Konieczny z Polskiej Partii Socjalistycznej). Daje jej to miano trzeciej siły w rozpoczynającej się 12 listopada kadencji Sejmu. Ale ambicje Lewica ma o wiele większe.
Wszystkie opcje w grze
Żeby jednak zacząć je realizować, najpierw trzeba zbudować mocne fundamenty. Jednym z nich niewątpliwie jest silny i sprawny klub parlamentarny. Tu pojawia się pierwszy znak zapytania. Jeszcze w kampanii wyborczej Partia Razem zapewniała, że w Sejmie przyszłej kadencji utworzy własne koło albo klub poselski. Klub poselski Lewicy miał się natomiast składać z polityków Wiosny i SLD.
Wszystko to miało swoje potwierdzenie w "Tajnym Załączniku do uchwały Rady Krajowej Partii Razem", o którym w połowie sierpnia napisał tygodnik "Wprost". Dokument zakładał również połączenie po wyborach Wiosny i SLD oraz gwarantował, że Sojusz będzie finansować wskazaną przez Razem organizację pozarządową "na poziomie 20 proc. uzyskanej subwencji, w oparciu o czteroletnią umowę, z sankcjami prawnymi uniemożliwiającymi jej rozwiązanie przed terminem". Miał to być sposób na obejście faktu, że cała subwencja budżetowa trafi do rąk SLD, bo to z list tego komitetu startowali politycy Lewicy.
Po wyborach sytuacja istotnie się zmieniła. Wynik Lewicy jest efektem zjednoczenia trzech różnych formacji i wszelkie rozłamy już przy pierwszym posiedzeniu Sejmu mogłyby zostać negatywnie odebrane przez wyborców. Ponadto w grę wchodzą względy czysto pragmatyczne. Koło poselskie ma mniej czasu w debatach sejmowych, nie może samodzielnie zgłaszać projektów ustaw (potrzeba do tego co najmniej piętnastu posłów), nie ma przedstawiciela w Konwencie Seniorów, nie uczestniczy w podziale miejsc w prezydiach sejmowych komisji, nie może zatrudniać współpracowników na etatach, a także otrzymuje mniejsze i gorzej ulokowane pomieszczenia w Sejmie.
Tylko wspólny klub ma sens. Taka jest pragmatyczna strona uprawiania polityki
- przekonuje w rozmowie z Gazeta.pl Andrzej Rozenek, poseł-elekt SLD. I dodaje: - Sam kiedyś współtworzyłem koło poselskie i wiem, że nie daje to żadnych realnych możliwości w Sejmie.
Dariusz Standerski, dyrektor programowy Wiosny: - Mając w pamięci, jak układały się nasze negocjacje przed wyborami parlamentarnymi, jestem dobrej myśli. Gdybym miał dzisiaj obstawiać, to powiedziałbym, że 12 listopada Lewica znajdzie się w jednym klubie.
Z informacji Gazeta.pl wynika, że szanse na wspólny klub rzeczywiście są coraz większe. Rozmowy na ten temat trwają. W najbliższy weekend (26-27 października) odbędzie się Rada Krajowa Partii Razem. W jej trakcie partyjni działacze mają usłyszeć, jakie możliwości stoją przed ugrupowaniem i które z nich są najkorzystniejsze. Nasi rozmówcy z partii przekonują, że zarząd patrzy na sprawę pragmatycznie i byłby skłonny stworzyć klub wraz z Wiosną i SLD. Tyle że do tego pomysłu musi jeszcze przekonać liczącą kilkadziesiąt osób Radę Krajową, która ma prawo "uchylania uchwał Zarządu Krajowego dotyczących bieżących spraw politycznych".
Dzisiaj wszystkie opcje są w grze, absolutnie żadnej nie można wykluczyć
- przekonuje nas ważny polityk Razem. Politycy Razem, z którymi rozmawiamy, podkreślają, że partia w procesie decyzyjnym chce zachować procedury demokratyczne, aby podjęta decyzja była decyzją jak największego gremium członków partii. W Razem pojawił się również pomysł przeprowadzenia ogólnopartyjnego referendum ws. wejścia do wspólnego klubu Lewicy. W podobny sposób latem formacja zdecydowała, że mimo wcześniejszych oporów jednak wystartuje z list Komitetu Wyborczego SLD.
Proces podejmowania decyzji przedłuża się, ponieważ Razem obawia się wasalizacji wobec Sojuszu, który jest największą i najbardziej doświadczoną formacją w lewicowej koalicji. Co więcej, trzyma rękę na subwencji partyjnej, a to niebagatelny atut negocjacyjny. - W kampanii lewica była silna różnorodnością. Chociaż byliśmy razem, to każdy zachował swoją tożsamość i my dalej naszą tożsamość chcemy mieć - tłumaczy nam rzeczniczka prasowa Razem Dorota Olko.
Mówi osoba blisko związana z Razem: - W Razem znajdziesz każdy możliwy punkt widzenia. "Góra" jest bardziej nastawiona na kompromisy i ma też lepszą orientację w sytuacji. "Doły" nie ogarniają na przykład tego, kto jest kim w partyjnej rozgrywce. Tam wielu ludzi wciąż myśli, że Miller to szara eminencja lewicy, a Czarzasty ograł Schetynę. "Góra" lepiej pamięta historię SLD. Wiedzą chociażby, że Sojusz do 1998 roku był skuteczną federacją, a nie monopartią. Wiedzą też, że koalicje tworzone przez SLD były sprawne wyborczo i skutecznie utrzymywały się przy władzy.
Polityk ze ścisłego kierownictwa SLD:
Pamiętajmy, że przed wyborami Razem kategorycznie odrzucało możliwość startu z list SLD, a jednak z nich wystartowało. Dzisiaj chyba tego nie żałują, bo wreszcie mają swoich ludzi w Sejmie. Wierzę, że Włodek (Czarzasty, przewodniczący SLD - przyp. red.) ze swoim darem przekonywania wytłumaczy im, że tworzenie odrębnego koła poselskiego jest bez sensu. Silni jesteśmy razem, a nie osobno
Wiosna + SLD = ?
O ile kwestia wejścia Razem do wspólnego lewicowego klubu wciąż jest jak najbardziej otwarta, o tyle połączenie z SLD nie wchodzi w grę. Zupełnie inaczej sprawa wygląda z perspektywy trzeciego gracza lewicowej koalicji - Wiosny. Formacja Roberta Biedronia od dłuższego czasu prowadzi z Sojuszem rozmowy o stworzeniu nowego ugrupowania.
Jest wola zarówno ze strony Wiosny, jak i ze strony SLD, żeby doszło do połączenia partii. Rozmowy są bardzo zaawansowane
- mówi nam polityk z kierownictwa Sojuszu, który zna stan negocjacji.
Potwierdza to inny z naszych rozmówców z Sojuszu:
Rozmowy cały czas trwają, idą bardzo dobrze, a co najważniejsze struktury Wiosny i SLD są do tego pomysłu bardzo entuzjastycznie nastawione. Formalizacja nowego projektu to kwestia jeszcze tego roku
Informatorzy Gazeta.pl twierdzą, że Sojuszowi zależy, żeby nowa partia powstała na bazie SLD - poprzez zmianę nazwy, logo i statutu partii, a potem odpowiednią aktualizację w Krajowym Rejestrze Sądowym. - Musimy bardzo uważać, żeby przez jakiś głupi błąd nie stracić subwencji, bo to byłby gwóźdź do trumny już na początku kadencji - zauważa jeden z naszych rozmówców.
Dzisiaj nie można też jednak wykluczyć całkowitej likwidacji SLD jako samodzielnej marki politycznej. Mówił o tym na początku października w rozmowie z "Dziennikiem Gazetą Prawną" przewodniczący Czarzasty: - Wszystko jest możliwe, by stworzyć siłę, która będzie się kojarzyła z normalną, przewidywalną lewicą walczącą o udział we władzy. Jak nie za dwa tygodnie, to za cztery lata.
Zarówno Wiosna, jak i SLD w połączeniu mają swój wymierny interes. Sojusz jest partią silną w "terenie" i doświadczoną, a po zdobyciu wynoszącej prawie 11,5 mln zł subwencji z budżetu - także majętną. Cierpi jednak na brak kadr, świeżej krwi, popularnych polityków. Jego twarzami wciąż są ludzie będący w polityce od dekad - Włodzimierz Czarzasty, Joanna Senyszyn, Jerzy Wenderlich, Robert Kwiatkowski, Marek Dyduch. Wiosna ma zgoła odmienny problem - chociaż posiada wielu popularnych i mających wysokie kompetencje polityków, to cierpi na brak środków i struktur. W teorii mariaż obu ugrupowań to sytuacja win - win. Ale nie wszyscy podzielają tę opinię.
Marcin Anaszewicz, jeden z założycieli Wiosny i były wiceprezes tej partii:
Wiosna dała drugie życie dogorywającemu SLD. To duży błąd. Zjednoczenie obu partii tylko ten błąd pogłębi. SLD będzie istnieć dalej, bo ma struktury, pieniądze i doświadczenie w polityce, a Wiosna programowo i organizacyjnie po prostu się skończy i zostanie wchłonięta
Jak tłumaczy w rozmowie z Gazeta.pl, połączenie Wiosny z SLD będzie końcem idei, dla której partia Roberta Biedronia powstała - zmiany jakościowej w polskiej polityce, odróżniania się od innych ugrupowań. - Z całym szacunkiem, ale Marek Dyduch czy Joanna Senyszyn to nie jest nowa, lepsza jakość w polskiej polityce - mówi.
Młodzi i niegłosujący wyborcy mogą nie kupić produktu pod hasłem: nowa lewica powstała z Wiosny i SLD. Wystarczy, że spojrzą w kadry, w programy i zobaczą, że to nie tak miało wyglądać
- podkreśla.
Obsadzanie stołków
Równolegle z pracami nad stworzeniem wspólnego klubu poselskiego i połączeniem Wiosny z SLD, trwają też układanki personalne. Lewica ma do obsadzenia trzy ważne stanowiska - wicemarszałka Sejmu, szefa klubu parlamentarnego i kandydata Lewicy na prezydenta. Jak się dowiedzieliśmy, aktualnie najprawdopodobniejszy scenariusz zakłada, że pierwsza funkcja przypadnie Włodzimierzowi Czarzastemu, druga Krzysztofowi Gawkowskiemu (poseł-elekt, sekretarz zarządu Wiosny), a trzecia Robertowi Biedroniowi.
Prezes Wiosny już w trakcie kampanii parlamentarnej został przedstawiony jako przyszły kandydat Lewicy na prezydenta. Był też szefem sztabu wyborczego Lewicy. Dowartościowanie Biedronia miało m.in. zapewnić dobre relacje na linii Wiosna - SLD, co znacząco ułatwiłoby późniejszy mariaż obu partii. Po wyborach sytuacja pozostaje bez zmian.
Wszystkie badania pokazują, że Robert jest dzisiaj tym politykiem lewicy, który cieszy się największym poparciem i sympatią w społeczeństwie
- mówi nam wiceprzewodniczący SLD Sebastian Wierzbicki.
Jego zdaniem pierwsza tura głosowania będzie próbą sił formacji opozycyjnych i czymś na kształt prawyborów, w których każdy obóz opozycyjny wystawi swojego kandydata. - Jestem przekonany, że zrobi to zarówno PSL, jak i Platforma. Lewica ma podobny plan. Ważne, żebyśmy przed drugą turą potrafili porozumieć się co do poparcia kandydata opozycji - zaznacza Wierzbicki.
Platforma, czyli trudny zawodnik
Rywalizacja kandydatów trzech opozycyjnych bloków wpisuje się w coś, co w tej kadencji wydaje się nieuniknione - pojedynek Lewicy i Koalicji Obywatelskiej o palmę pierwszeństwa w obozie antyPiS-u. Razem, Wiosna i SLD bacznie przyglądają się sytuacji w Platformie, gdzie pozycja Grzegorza Schetyny po wyborach mocno osłabła. Coraz większa liczba prominentnych polityków i działaczy PO domaga się nie tylko rozliczeń, ale też zmiany przywództwa.
Patrząc na to, co dzisiaj dzieje się w Platformie, myślę, że Lewica, nawet stojąc w miejscu, w pewnym momencie zostanie minięta przez PO
- kąśliwie zauważa Dariusz Standerski z Wiosny. I dodaje: - Joanna Mucha mówiła niedawno, że Platforma musi się wziąć w garść, bo inaczej za cztery lata będzie rządzić lewica. Nie chcemy zawieść pani poseł.
Jego koledzy z SLD są jednak zdecydowanie bardziej powściągliwi w ocenach i przestrzegają przed składaniem zawczasu Platformy do grobu. - Doskonale pamiętam czasy, gdy to Platforma miała w sondażach 8 proc., a SLD ponad 40. Potem wszystko się odwróciło, także nie dzielmy skóry na niedźwiedziu - uspokaja Sebastian Wierzbicki.
Nie możemy poprzestawać na byciu silnymi słabością Platformy. Musimy być silni swoimi pomysłami, swoimi strukturami i swoimi ludźmi. Trup Platformy nie spłynie do nas rzeką
- podkreśla Andrzej Rozenek.
Atutem Lewicy na starcie kadencji Sejmu ma być ciężka merytoryczna praca - liczne projekty ustaw, interpelacje poselskie, interwencje poselskie. Politycy Lewicy są przekonani, że po czterech latach sejmowej posuchy, ich ludzie będą znacznie energiczniejsi i kreatywniejsi od przesiadujących na Wiejskiej od dawna polityków PO i PSL. Nasi rozmówcy z Lewicy potwierdzają też, że zaprezentowany tuż przed wyborami pakiet legislacyjny, czyli projekty ustaw, które Lewica zamierza złożyć w pierwszym roku swojej pracy w Sejmie, pozostaje w mocy.
W ramach pakietu znajdziemy m.in. projekty ustaw dotyczące leków po 5 zł, 3,5 tys. zł płacy minimalnej w budżetówce, renegocjacji Konkordatu, odpolitycznienia spółek skarbu państwa, zwiększenia finansowania służby zdrowia do 7,2 proc. PKB czy likwidacji Instytutu Pamięci Narodowej, Polskiej Fundacji Narodowej i Rady Mediów Narodowych. - To nasza Polska jutra. 37 inicjatyw, które Lewica zgłosi w pierwszym roku swojego funkcjonowania w Sejmie. Kiedy jest Lewica w polskim parlamencie, to tego typu projekty nie tylko są zgłaszane, ale są przyjmowane - zapewniał podczas prezentacji pakietu lider Wiosny Robert Biedroń.
Równocześnie Lewica planuje wykorzystać pokaźną subwencję budżetową do wzmocnienia struktur i zaplecza eksperckiego, bo tylko to na dłuższą metę pozwoli jej rzucić wyzwanie duopolowi PO-PiS. Jednocześnie politycy Lewicy zaznaczają, że w przyszłej kadencji Sejmu nie chcą wpaść w "pułapkę antyPiS-u", na której ich zdaniem poległa Platforma. - To nie nasza bajka. Stać nas na o wiele więcej - zapewnia Andrzej Rozenek.
Marcin Anaszewicz, były wiceprezes Wiosny:
Platforma to trudny zawodnik do ogrania. Nie zaryzykowałbym dziś tezy, że Lewica zdominuje ją w tej kadencji. Wbrew temu, co się dzisiaj mówi, problemem Platformy jest przywództwo, a nie program. Programowo dla swoich wyborców jest to partia spójna i wiarygodna. Do tego ma olbrzymie środki, liczne struktury i jest bardzo silna w samorządach - sejmikach wojewódzkich i miastach prezydenckich. Taka partia nie upadnie z dnia na dzień
Żeby na poważnie rzucić wyzwanie Platformie, Lewica prędzej czy później będzie też musiała zmierzyć się z dwoma dużymi wyzwaniami we własnych szeregach. Pierwszym są kwestie programowe. Lewicowej koalicji udało się wypracować wspólny program wyborczy, ale był on raczej zbiorem luźno powiązanych ze sobą haseł niż spójną, kompleksową wizją państwa. Żeby być wiarygodną dla wyborców, Lewica musi taką wizję posiadać. A nie jest tajemnicą, że trzej koalicjanci mają odmienne, choć w różnym stopniu, spojrzenie na wiele kwestii - od spraw obyczajowych i roli Kościoła, przez preferowany model gospodarczy, na ochronie środowiska kończąc.
Drugim wyzwaniem jest kwestia przywództwa. O ile na czas zjednoczenia i kampanii wyborczej koncepcja "trzech tenorów" sprawdziła się bardzo dobrze, o tyle na czas budowania swojej pozycji i wiarygodności w wielkiej polityce, nie wydaje się to wyjściem optymalnym. W polskiej polityce partyjnej na samej górze zawsze siedzi jeden człowiek. Partia Razem próbowała koncepcji przywództwa kolektywnego i o mały włos nie odeszła przez to (chociaż nie tylko przez to) do lamusa. - Przykład Platformy sprzed kilkunastu lat pokazał, że koniec końców szef (lub szefowa) może być tylko jeden. Przed Lewicą stoi arcytrudne zadanie, żeby jego lub ją ze swoich szeregów wyłonić - uważa Marcin Anaszewicz.
![Gorący polityczny piątek. Tusk: Nie będzie polowania na czarownice, Glapiński łaski nie robi [NA ŻYWO]](https://bi.im-g.pl/im/f7/12/1d/z30486519II,Donald-Tusk-przedstawia-kandydatow-do-rzadu--8-gru.jpg)
