Premier Mateusz Morawiecki podczas czwartkowej wizyty w Brukseli przekazał szefowi Komisji Europejskiej Jean-Claude'owi Junckerowi rządowy dokument nt. zmian w sądownictwie, które wprowadzono od czasu dojścia do władzy Prawa i Sprawiedliwości. Dokument został nazwany Białą Księgą, liczy ponad 100 stron, a jego treść skupia się głównie na uzasadnianiu niezbędności reform polskiego wymiaru sprawiedliwości. Biała Księga trafi też do państw członkowskich.
Szef polskiego rządu rozmawiał w Brukseli zarówno z szefem, jak i wiceszefem KE Fransem Timmermansem. Spotkanie było kolejnym, które dotyczyło wszczęcia wobec Polski procedury zawartej w artykule 7. unijnego traktatu. KE ma zastrzeżenia co do przestrzegania przez nasz kraj reguł praworządności.
Co zawiera Biała Księga?
W skróconej wersji, 8-stronicowej, autorzy wskazują m.in. na niskie zaufanie obywateli, a także sędziów, do wymiaru sprawiedliwości czy nieefektywne procedury (proces cywilny trwa średnio 11 miesięcy, gospodarczy - 14 - czytamy).
Spora część dokumentu traktuje o "rozliczeniu" z poprzednim systemem. Możemy przeczytać m.in. o komunistycznej przeszłości sędziów, którzy nie przeszli żadnej weryfikacji, a później zostali zwolnieni z wszelakiej odpowiedzialności. Tymczasem, jak czytamy w Białej Księdze, ta sytuacja nie powinna mieć miejsca zwłaszcza dlatego, że "rozliczenie totalitarnej przeszłości jest jedną z najważniejszych
europejskich wartości".
Biała Księga o niezależności sędziowskiej
Poruszono także wątek trójpodziału władzy. W tym wypadku czytamy: "W Polsce równowaga ta była przez lata zaburzona – sędziowie cieszą się szerokim immunitetem (co jest słuszne i pozostanie niezmienione), ale nie ponosili realnej odpowiedzialności za postępowanie niegodne sędziego. Zbyt często sprawy dyscyplinarne kończyły się łagodnymi karami lub brakiem kar w ogóle – i to niejednokrotnie z powodu przedawnienia".
W Białej Księdze czytamy również, że aktualnie polscy sędziowie cieszą się bardzo szeroką niezawisłością, a reformy dodatkowo ją wzmacniają.
Oprócz tego, władze w Białej Księdze zwracają uwagę, że wielu polskich sędziów przez lata apelowało o zmiany w polskim sądownictwie. "W 2014 roku zgromadzenie reprezentujące sędziów sądów niższych szczebli (około 90 procent wszystkich sędziów w Polsce) stwierdziło, że KRS wybierana jest w formie >>niedemokratycznych wyborów kurialnych<<, i że system ten jest niezgodny z Konstytucją. Poprzedni prezesi Trybunału Konstytucyjnego (TK) również krytykowali sądownictwo, wskazując że nie przeszło ono żadnej weryfikacji po komunizmie" - podkreślają rządzący.
Biała Księga o konstytucyjnej tożsamości
W końcowej części krótszej wersji Białej Księgi, pojawia się rozdział III, który jest zatytułowany "Praworządność jako fundament europejskich wartości". Rząd wskazuje w nim, że liczy na to, iż Unia Europejska "szanuje tożsamość narodową nierozerwalnie związaną z podstawowymi strukturami politycznymi i konstytucyjnymi państw członkowskich".
W przypadku reform wymiaru sprawiedliwości, zdaniem rządu, nie ma uzasadnienia, by ta sprawa mogła być przyczynkiem do uruchamiania Art. 7 Traktatu o UE.
"Europejskie porządki prawne różnią się, a każde państwo członkowskie ma prawo organizować swój wymiar sprawiedliwości zgodnie ze swoimi tradycjami i wartościami, które składają się na tożsamość konstytucyjną" - czytamy w Białej Księdze.
Ostrzeżenie dla UE
Niektóre części kompendium wiedzy są specjalnie oznaczone pogrubioną czcionką. Właśnie w ten sposób wyróżniono fragment jednego z ostatnich punktów skondensowanej wersji Białej Księgi.
Dalsze działania tego rodzaju są ryzykowne z jeszcze jednej przyczyny: mogą one wzmocnić obecne coraz intensywniej od kilku lat nastroje antyeuropejskie, a w konsekwencji populistyczne, antyunijne siły polityczne dążące do zanegowania jednego z największych sukcesów powojennej Europy jakim jest Unia Europejska
- czytamy. Dalej rząd PiS poucza: "Celem działań podejmowanych przez organy Unii
i przez jej Państwa Członkowskie powinno być takie kształtowanie europejskiej
polityki, by tendencje te nie narastały – a sytuacja, w której część obywateli
Unii uznałaby, że istnieje ryzyko ograniczenia ich praw przez instytucje
europejskie może doprowadzić do ich wzmocnienia."
"Również z tego powodu zwracamy się do Państwa z postulatem o dokładne
zapoznanie się z naszą argumentacją, jej przeanalizowanie i weryfikację" - napisano w ostatnim punkcie Białej Księgi.
