Jak poinformowała stacja TVN24 Najwyższa Izba Kontroli ustaliła, że minister edukacji Przemysław Czarnek nielegalnie rozdzielił 6 mln złotych w ramach programu inwestycyjnego nazwanego przez media (po ujawnieniu, na co poszły pieniądze) willa plus. Nieprawidłowości i błędy szefa resortu oświaty, jakie NIK ujawnił w trakcie kontroli realizacji programu, to m.in. nieprecyzyjne zasady, które pozwoliły na nadmierną uznaniowość oraz odgórne sterowanie konkursem. Na nieprawidłowości te zwracało uwagę już we wrześniu ubiegłego roku Centralne Biuro Antykorupcyjne.
CBA ostrzegało Czarnka przed programem zw. "willa plus". Minister edukacji nie posłuchał
Według kontrolerów NIK we wrześniu ubiegłego roku Centralne Biuro Antykorupcyjne w odpowiedzi na pismo Przemysława Czarnka w sprawie objęcia nadzorem dwóch programów inwestycyjnych "wskazało na wątpliwości, m.in. dotyczące kryteriów oceny wniosków" w programie "willa plus". Według CBA kryteria te były pozbawione szczegółowych wskazówek oceny. Brak tak kluczowych informacji mógł w konsekwencji doprowadzić do "formułowania ocen obarczonych nadmierną dozą uznaniowości". Jak podkreślił TVN24, tę uznaniowość, czyli de facto polityczne sterowanie konkursami, widać było m.in. w działaniach Czarnka, który mimo negatywnych opinii ekspertów zatrudnionych do oceny programu, wypłacał dotacje organizacjom, którymi zarządzają osoby blisko związane z partią rządzącą.
Jak podkreślili dziennikarze, Przemysław Czarnek chwalił się kontaktem z CBA w lutym 2023 roku.
15 września 2022 roku osobiście wysłałem pismo i dzwoniłem do CBA, że uruchamiamy taki program i proszę o jego kontrolę. NIK natomiast jest w ministerstwie permanentnie
- mówił wówczas w rozmowie z PAP cytowanej przez Radio Opole minister edukacji i nauki. Nie wspomniał jednak o zastrzeżeniach, jakie miało CBA w stosunku do programu "willa plus".
W poniedziałek 19 czerwca o ówczesnych zastrzeżeniach biura antykorupcyjnego mówiła podczas konferencji prasowej w Sejmie Krystyna Szumilas, była ministerka oświaty, a obecnie posłanka Koalicji Obywatelskiej. Wspomniała o wprowadzeniu w 2022 roku nowych przepisów do ustawy Prawo oświatowe, które jej zdaniem pozwoliły ministrowi "wyprowadzać pieniądze z budżetu państwa dla organizacji pozarządowych". Wówczas posłowie PiS w ostatniej chwili wprowadzili do zmian w ustawie o systemie oświaty poprawkę, która umożliwiła Czarnkowi tworzenie programów podobnych do "willi plus". - Minister zwrócił się do CBA o ocenę tego programu, ale CBA nie posłuchał - podkreśliła w poniedziałek Szumilas.
Jakie błędy popełnił Przemysław Czarnek ws. "willa plus"? NIK podało szereg nieprawidłowości
Jak podało TVN24 Najwyższa Izba Kontroli poinformowała o szeregu nieprawidłowości, jakie cechował program "willa plus". Za główne zarzuty uznano nieprecyzyjne określenie warunków udziału w nim, trybu przeprowadzenia naboru podmiotów ubiegających się o fundusze, a także kryteria oceny wniosków w konkursie. Podobne zarzuty dotyczyły również "Programu Wsparcia Edukacji" oraz programu "Międzypokoleniowe Centra Edukacyjne - wsparcie integracji międzypokoleniowej", których łączna suma opiewała na kwotę 70 milionów złotych.
Dodatkowo według kontrolerów NIK szef resortu edukacji "nie zapewnił realizacji zasad wynikających z art. 44 ust. 3 ustawy o finansach publicznych, tj. uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów oraz optymalnego doboru metod i środków służących osiągnięciu założonych celów, co potwierdzają również nieprawidłowości stwierdzone w wydatkowaniu środków publicznych". Podkreślono także, że okres na realizację inwestycji był stanowczo za krótki. Nabór wniosków do programu prowadzono od 22 sierpnia 2022 roku do 23 września tego samego roku. Już zaledwie po trzech miesiącach, do 31 grudnia 2022 roku musiało nastąpić zakończenie inwestycji. "Krótki okres na realizację inwestycji, w szczególności w przypadku robót budowlanych, utrudniał wybór wykonawców w procedurze konkurencyjnej" - zaznaczyli kontrolerzy NIK. "Ponadto wnioski o przyznanie dotacji celowej na finansowanie zakupu nieruchomości składane były już po dokonaniu wyboru nieruchomości przez wnioskodawców" - dodano w informacji. Osoby i organizacje, które chciały przygotować rzetelne wnioski, nie były w stanie tego zrobić z uwagi na "nierealny" do zrealizowania termin wykorzystania środków.
