Porozumienia sierpniowe. Lech Wałęsa: Wywalczyliśmy wtedy rzecz najważniejszą - trójpodział władzy

Mija 41 lat od podpisania porozumień sierpniowych, zawartych przez protestujących robotników z komunistycznymi władzami. 31 sierpnia 1980 roku podpisano porozumienie, otwierające drogę do powstania "Solidarności" i rozpoczynające przemiany ustrojowe w Polsce. - Wywalczyliśmy wtedy rzecz najważniejszą - trójpodział władzy - mówił we wtorek Lech Wałęsa.

W 2005 roku Sejm ustanowił 31 sierpnia świętem państwowym. To Dzień Solidarności i Wolności. - Trzeba dziękować tym, którzy w tym uczestniczyli. [...] Tamte zdarzenia kończyły wielką epokę podziału Polski, Europy i świata - na bloki, granice, na państwa - powiedział Lech Wałęsa podczas tegorocznych uroczystości 41. rocznicy porozumień sierpniowych w Gdańsku.

 

Lech Wałęsa: Przeszkadzało mi wiele instytucji, ale nie wpadłbym na pomysł, aby je likwidować

- Technologia, którą zbudowaliśmy, wymagała większych struktur. I to ona zmuszała nas do walki, by usunąć bariery w kierunku rozwoju. Jednocześnie natychmiast po naszym zwycięstwie pojawiła się epoka intelektu, informacji i globalizacji. Wywalczyliśmy wtedy rzecz najważniejszą - trójpodział władzy - mówił Lech Wałęsa. 

- Dziś musimy powiedzieć tak: system mieliśmy i jeszcze go mamy, ale niektórzy niszczą ten system. Zaczęli tak średnio. Zaczęli od uwag, które widzieli w moim działaniu. Mnie też przeszkadzało wiele instytucji, jak byłem prezydentem. Ale ja bym nie wpadł na pomysł, aby je likwidować. - dodał. 

Porozumienia sierpniowe i 21 postulatów

Pod wpływem strajków komunistyczne władze zgodziły się między innymi na: utworzenie niezależnych i samorządnych związków zawodowych, prawo do strajku, budowę pomnika ofiar grudnia 1970 roku, transmisje niedzielnych mszy św. w Polskim Radiu i ograniczenie cenzury. Uroczystość podpisania porozumienia transmitowała Telewizja Polska.

Decydujące znaczenie w osiągnięciu porozumienia między robotnikami a rządem miał rozpoczęty 14 sierpnia strajk w Stoczni Gdańskiej (wtedy im. Lenina), który rozszerzył się na pozostałe stocznie, porty, komunikację miejską i niektóre zakłady przemysłowe. To właśnie w Stoczni Gdańskiej, poza postulatami ekonomicznymi, wysunięto również żądania o charakterze politycznym. Sformułowano 21 postulatów, dotyczących między innymi powołania niezależnych od partii i pracodawców wolnych związków zawodowych, co stało się potem punktem wyjścia do utworzenia NSZZ "Solidarność", a także zagwarantowania prawa do strajku, uwolnienia więźniów politycznych, przywrócenia do pracy ludzi zwolnionych po strajkach w 1970 i 1976 roku i ograniczenia cenzury.

Porozumienie zakończyło falę strajków w Polsce

Podpisanie porozumienia przez przewodniczącego Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego Lecha Wałęsę i wicepremiera Mieczysława Jagielskiego zakończyło dwumiesięczną falę strajków w całej Polsce. Zapoczątkowało także proces upadku komunizmu w naszym kraju i pośrednio zmiany ustrojowe w innych europejskich państwach bloku komunistycznego.

Za symboliczną datę podpisania porozumień sierpniowych przyjmuje się właśnie 31 sierpnia - podpisanie porozumienia w Gdańsku. Dzień wcześniej podobne porozumienie podpisano w Szczecinie, 3 września w Jastrzębiu-Zdroju, a 11 września w Hucie Katowice w Dąbrowie Górniczej.

"Solidarność" liczyła sobie 10 milionów członków

Wielkim osiągnięciem strajkujących była zgoda rządu na utworzenie "Solidarności". Związek został zarejestrowany 10 listopada 1980 roku. Wkrótce liczył niemal 10 milionów członków. Organizacje związkowe powstały we wszystkich przedsiębiorstwach i instytucjach - władze nie dopuściły tylko do ich utworzenia w Wojsku Polskim i Milicji Obywatelskiej. Gdy 13 grudnia 1981 roku generał Wojciech Jaruzelski wprowadził stan wojenny, "Solidarność" została zawieszona, a w październiku 1982 roku - zdelegalizowana. Był to okres prześladowań opozycji i działalności podziemnej. Związek został ponownie zarejestrowany w wyniku ustaleń Okrągłego Stołu w kwietniu 1989 roku.