Sprawa przed Trybunałem Konstytucyjnym została zainicjowana przez posłów Prawa i Sprawiedliwości. Parlamentarzyści domagają się sprawdzenia konstytucyjności przepisu o przedłużeniu 5-letniej kadencji RPO w sytuacji, gdy jego kadencja upłynie, a następca nie zostanie wybrany. Przepis wskazuje, że kadencja RPO wydłuża się do momentu wyboru jego następcy. Kadencja obecnego Rzecznika, Adama Bodnara, upłynęła 9 września ubiegłego roku, ale do tej pory nie wybrano jego następcy.
Pierwotnie rozprawa przed TK miała się odbyć 20 października, ale od tego momentu ośmiokrotnie wyznaczano nowy termin posiedzenia. Tym razem o zmianę terminu rozprawy wnioskował RPO. Adam Bodnar wskazał, że potrzebuje dodatkowego czasu ze względu na wskazanie przez wnioskodawców nowego wzorca kontroli zaskarżonego przepisu. Dodatkowy czas ma pomóc Rzecznikowi w przygotowaniu stanowiska do dodatkowej argumentacji posłów PiS. Rozprawa przed TK została przesunięta z 10 na 25 marca.
Na początku marca Rzecznik Praw Obywatelskich złożył do TK wniosek o wyłączenie Julii Przyłębskiej z orzekania w sprawie jego kadencji. Rzecznik podkreślił, że według niego Przyłębska nie spełnia wymogów bezstronności ze względu na wypowiedzi jej męża Andrzeja Przyłębskiego, pełniącego funkcję ambasadora RP w Niemczech.
"W piśmie do Federalnego Związku Towarzystw Niemiecko-Polskich ambasador niezwykle krytycznie ocenił działalność RPO, odnosząc się również personalnie do urzędującego Rzecznika Adama Bodnara i zarzucając mu m.in. działanie na rzecz spowolnienia reformy sądownictwa. Zarzucił również Rzecznikowi nieuprawnione angażowanie organów międzynarodowych w sprawę pozbawienia immunitetu sędzi Beaty Morawiec" - podkreślił RPO.
Parlament próbował wybrać nowego RPO już trzy razy. Na urząd dwukrotnie kandydowała popierana przez opozycję mec. Zuzanna Rudzińska-Bluszcz. Z kolei obóz rządzący chciał powołać na RPO wiceszefa resortu spraw zagranicznych Piotra Wawrzyka. Kandydat na RPO musi uzyskać poparcie Sejmu (kontrolowanego przez Zjednoczoną Prawicę) oraz Senatu (kontrolowanego przez opozycję). Kluby parlamentarne mogą do 19 marca zgłaszać kandydatów na nowego RPO.