Porozmawiajmy poważnie. Mniej lub bardziej ambitne plany odejścia od węgla ogłosiły między innymi Niemcy, Francja, Wielka Brytania, Holandia, Szwecja, Austria, Dania, Finlandia, Portugalia i Irlandia. Belgia, Litwa czy Łotwa już dzisiaj nie mają na swoim terenie elektrowni na węgiel. Na Słowacji i na Węgrzech politycy zaczęli na ten temat poważną debatę. Jeśli komuś się wydawało, że polityka klimatyczna Unii Europejskiej to chwilowa fanaberia, to ten ktoś już wie, jak bardzo się pomylił - choć jeszcze trudno mu się do tego przyznać. Węgla bronić można już tylko poza Unią.
Obecnie Polska jest jedynym dużym krajem w UE, w którym nie ma żadnych planów odejścia od węgla, ani nie trwają prace nad jego przygotowaniem. Jednocześnie jesteśmy zobowiązani pakietem klimatyczno-energetycznym do ograniczania emisji gazów cieplarnianych, zwiększania udziału odnawialnych źródeł energii w tzw. miksie energetycznym i zwiększania efektywności energetycznej. Cele redukcyjne do 2020 roku są wiążące dla krajów, a niewywiązanie się ze zobowiązań oznacza realne koszty. W przypadku Polski już w zasadzie wiemy, że to nastąpi i może nas kosztować nawet 8 mld złotych.
Całkiem niedawno w "Rzeczpospolitej" doktor Marcin Stoczkiewicz, prawnik i prezes fundacji ClientEarth - Prawnicy dla Ziemi, pisał o tym, że wbrew różnym pomysłom polityków, pakietu klimatyczno-energetycznego jednostronnie wypowiedzieć się nie da. W domyśle: żeby to zrobić, trzeba by wypowiedzieć parę innych rzeczy, w tym nasze członkostwo w UE.
Bo mowa tu o Unii Europejskiej, w której na poziomie decydentów - czy to w Komisji czy Parlamencie - już tylko cyniczni kłamcy lub nieodpowiedzialni głupcy nie traktują kryzysu klimatycznego na serio. 15 lat po wstąpieniu polski do UE jest oczywiste, że kryzys ów jest faktem, zagrożenia z niego wynikające są coraz poważniejsze, działalność człowieka - w tym spalanie paliw kopalnych - jest jego przyczyną, a koszty będą ogromne, lub, jeśli nic nie zrobimy, gargantuiczne. W Unii te fakty są oczywiste, na ich podstawie kształtowana jest europejska legislacja i regulacje, a także coraz więcej polityk krajowych.
Niemożliwe? Członkostwo w UE też wydawało się niemożliwe
Opublikowany w zeszłym roku raport IPCC (oenzetowskiego Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu) nie pozostawia miejsca na wątpliwości: aby uniknąć globalnej katastrofy, musimy drastycznie ograniczyć emisje gazów cieplarnianych. Oznacza to, że w Europie, w tym Polsce, do 2030 roku zużycie węgla powinno się po prostu skończyć. Ostatnio wezwał do tego Parlament Europejski, przed COP24 apelowali o to naukowcy z Polskiej Akademii Nauk i Papieskiej Akademii Nauk. Jak pokazują badania opinii publicznej odejście od węgla do 2030 roku i rozwój odnawialnych źródeł energii popierają też ponad dwie trzecie Polaków.
"Niemożliwe! Niewykonalne!" - krzyczą jednak węglo-politycy, którzy od 1989 roku nieustannie rządzą naszym krajem. Ale co to znaczy niemożliwe? W tymże 1989 roku niemożliwe było dołączenie Polski do UE, a jednak dziś świętujemy 15-lecie akcesji. Kilka lat wcześniej niemożliwe były wolne wybory nad Wisłą, a jednak jeszcze w tym roku po raz dziewiąty (lub dziesiąty, zależy kto liczy) wybierzemy członków Sejmu i Senatu. Rzeczy są niemożliwe tak długo, jak długo się nie wydarzą. Z odejściem od węgla jest dokładnie tak samo.
"Tego się nie da tak porównać" - powie ktoś. Owszem, nie da się, bo konsekwencje kurczowego trzymania się węgla - a piszę to z pełną odpowiedzialnością - mogą przekroczyć wszystko, co do tej pory widzieliśmy. Zresztą zdają sobie z tego sprawę nawet rządzący Polską. W przygotowanym przez Ministerstwo Środowiska projekcie "Polityki Ekologicznej Państwa" autorzy wskazują m.in., że województwo łódzkie zagrożone jest silnym pustynnieniem, ulewne deszcze będą skutkować powodziami w dolinach Wisły, Warty, Noteci i innych rzek. Silne wiatry i trąby powietrzne spowodują największe zniszczenia w województwach pomorskim, lubuskim i mazowieckim, a w Małopolsce mogą zdarzyć się masowe ruchy ziemi i osuwiska.
Marginalizacja, koszty i brnięcie w absurdy
Gdy 15 lat temu wchodziliśmy do UE, walka ze zmianami klimatu na agendzie europejskiej już była, ale dosyć nisko. Dziś to jeden z priorytetów Unii. Przez te lata przedstawiciele kolejnych koalicji rządzących Polską próbowali na zmianę: grać na zwłokę, przechytrzyć partnerów w negocjacjach lub po prostu robić swoje i nie oglądać się na rzeczywistość polityczną, ani klimatyczną. Przyczyny takiego zachowania były różne - czasem w grę wchodziło tchórzostwo, czasem wypaczona kalkulacja polityczna, czasem brak wyobraźni. Żaden z tych planów się jednak nie powiódł, bo polityka klimatyczno-energetyczna UE - choć wciąż zbyt wolno - nabiera coraz większego tempa, do którego Polska nie potrafi lub nie chce się przyłączyć. Rezultaty? Marginalizacja naszej roli w kształtowaniu działań UE, koszty w żywej gotówce i brnięcie w coraz większe absurdy (jak ustawa antywiatrakowa) i kłamstwa (jak wmawianie górnikom, że węgla starczy nam jeszcze na 200 lat).
W interesie Polski jest szybkie odejście od węgla. W każdej dyskusji na ten temat pojawia się na końcu argument "bezpieczeństwa energetycznego". Już sama ilość węgla, którą obecnie importujemy ze Wschodu pokazuje, jak puste jest to sformułowanie. Prawdziwą niezależność energetyczną dałby nam szybki rozwój odnawialnych źródeł energii. Rozmów o bezpieczeństwie nie da się też prowadzić bez odpowiedzenia sobie na fundamentalne pytanie: czy naprawdę bezpieczniejsi będziemy pozostając w sporze z Unią? Pytanie o to powinien zadać sobie każdy kandydat i każda kandydatka w wyborach europejskich, z PiS czy z Koalicji Europejskiej, zanim wspomni cokolwiek o obronie polskiego węgla.
Jeśli chcesz działać na rzecz klimatu, ale nie wiesz od czego zacząć lub jak to zrobić, możesz wesprzeć Greenpeace, które w Polsce prowadzi szereg działań na rzecz rozwoju czystych źródeł energii i sukcesywnie walczy z opieszałością polityków w tej kwestii. Nawet niewielka wpłata wzmacnia skuteczność tych działań. Możesz jej dokonać POD TYM LINKIEM >>
