Michaił Gorbaczow urodził się 2 marca 1931 r. we wsi Priwolnoje w Kraju Stawropolskim na Kaukazie. Wywodził się z chłopskiej rodziny o rosyjsko-ukraińskim pochodzeniu.
W młodości obsługiwał kombajny w kolektywnym gospodarstwie rolnym, za co w 1949 r. został nagrodzony Orderem Czerwonego Sztandaru Pracy. Potem wstąpił do Partii Komunistycznej, która rządziła Związkiem Radzieckim. W 1955 r. ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Łomonosowa w Moskwie. Dwa lata wcześniej ożenił się z koleżanką z uczelni, Raisą Titarenko.
Więcej wiadomości ze świata znajdziesz na stronie głównej Gazeta.pl >>>
Po studiach Gorbaczowowie wyjechali do Kraju Stawropolskiego. Początkowo Michaił pracował w tamtejszej prokuraturze, ale pod koniec lat pięćdziesiątych został przewodniczącym struktur młodzieżowego Komsomołu, zaś w 1958 r. pierwszym sekretarzem komitetu miejskiego KPZS w Stawropolu. W połowie lat 60. został dostrzeżony na Kremlu przez ówczesnego przywódcę ZSRR Leonida Breżniewa i premiera Aleksieja Kosygina. Historycy za ojca kariery Gorbaczowa uważają jednak ówczesnego szefa KGB Jurija Andropowa, który doskonale zdawał sobie sprawę z pogłębiającej się stagnacji ZSRR i szansy na ożywienie widział w młodym pokoleniu działaczy partyjnych urodzonych na początku lat trzydziestych.
W 1970 r. Gorbaczow stanął na czele partii w Kraju Stawropolskim. Rok później był już członkiem Komitetu Centralnego KPZS odpowiedzialnym za rolnictwo, które intensywnie rozwijał.
W 1985 r. został szefem Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego, stając się tym samym najmłodszym członkiem Biura Politycznego (miał wtedy 54 lata). Wkrótce potem zainicjował politykę pieriestrojki (ros. przebudowy), która obejmowała modernizację gospodarki, zwiększenie swobód obywatelskich, ograniczenie korupcji i ocieplenie stosunków z Zachodem.
W ramach pieriestrojki Gorbaczow wprowadził głasnost (ros. jawność), co doprowadziło do złagodzenia cenzury oraz wycofania z konstytucji zapisu o kierowniczej roli KPZR. Głasnost zapoczątkowała proces formowania się w Związku Radzieckim narodowościowych społeczeństw obywatelskich. Dalszym skutkiem reform było wprowadzenie parlamentaryzmu w kraju i ostatecznie upadek ZSRR.
W lutym 1990 r. Gorbaczow został wybrany na pierwszego, a zarazem ostatniego prezydenta ZSRR w historii. Stanowiska zrzekł się w grudniu 1991 r., kiedy przywódcy Rosji, Ukrainy i Białorusi - które ogłosiły już niepodległość - podpisali porozumienie białowieskie - umowę o rozwiązaniu ZSRR i utworzeniu Wspólnoty Niepodległych Państw.
Nieco wcześniej, w październiku 1991 r. Gorbaczow otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla. Komitet noblowski wyróżnił go za skuteczne działania mające na celu zakończenie zimnej wojny.
Po odejściu ze sceny politycznej Michaił Gorbaczow stworzył i pokierował "Fundacją Gorbaczowa", zajmującą się badaniem historii Rosji i świata. W 1996 r. wziął udział w wyborach prezydenckich w Rosji, zdobywając nieco ponad pół procenta głosów.
W pierwszych latach XXI wieku Gorbaczow był krytykiem zarówno polityki zachodnich państw wobec Rosji, jak i rządów Władimira Putina, ale już w 2014 r. opowiedział się po stronie zwolenników aneksji Krymu. Trzy lata później otwarcie poparł kremlowski reżim.
Po rosyjskiej inwazji na Ukrainę wydał oświadczenie przez swoją fundację, w którym wezwał do zaprzestania działań wojennych i natychmiastowe rozpoczęcie negocjacji pokojowych. Jak ujawnił magazyn "Forbes" w rozmowie z szefem Radia Echo Moskwy Aleksiejem Wieniediktowem - Gorbaczow miał wyrazić sprzeciw wobec rosyjskiej agresji na sąsiednie państwo i skrytykować Putina za autorytaryzm, militaryzm i dławienie wolności obywatelskich.
Michaił Gorbaczow zmarł po długiej i ciężkiej chorobie 31 sierpnia 2022 r. Były przywódca ZSRR od początku lipca był hospitalizowany w Centralnym Szpitalu Klinicznym w Moskwie. Chorował na cukrzycę i miał problemy z nerkami.