Zgodnie z prawem kanonicznym ojciec święty wybierany jest na to stanowisko dożywotnio. Do tej pory jednak w historii Kościoła 11 papieży dokonało abdykacji. W jakich okolicznościach papież może zrezygnować z urzędu?
Abdykacja papieża - jakie warunki trzeba spełnić? Co na to prawo kanoniczne?
Rezygnacja papieża przewidziana jest w paragrafie drugim 332 kanonu Kodeksu Prawa Kanonicznego. Dokument ten wskazuje, jakie dwa warunki musi spełnić papież, by jego rezygnacja została uznana.
Pierwszym warunkiem jest to, by papież podjął decyzję o rezygnacji w sposób dobrowolny. Kolejnym warunkiem jest "ujawnienie". Dokładnie przepisy brzmią następująco:
Gdyby się zdarzyło, że Biskup Rzymski zrzekłby się swego urzędu, to do ważności wymaga się, by zrzeczenie zostało dokonane w sposób wolny i było odpowiednio ujawnione; nie wymaga zaś niczyjego przyjęcia
Prawo kanoniczne nie określa jednak sposobu, w jakich abdykacja powinna być ogłoszona. Z przepisów nie wynika też, wobec kogo papież ma ujawnić decyzję - ponieważ pełni najwyższy urząd w Kościele, nie składa rezygnacji na czyjeś ręce, tylko podejmuje taką decyzję.
Ksiądz profesor Józef Wroceński z Katedry Prawa Kanonicznego Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w rozmowie z "Dziennikiem Gazetą Prawną" wyjaśnił, że po ogłoszeniu decyzji papieża, dziekan Kolegium Kardynalskiego zwołuje Kolegium, które przejmuje władzę nad Kościołem. Następnie Kolegium podejmuje decyzję o zwołaniu konklawe i określa termin, kiedy nastąpi wybór nowego papieża. Zgodnie z prawem kanonicznym, konklawe ma być zwołane od 15 do 20 dni od wakatu. Papież, który złożył rezygnację, przechodzi na emeryturę.
Przeczytaj więcej aktualnych informacji na stronie głównej Gazeta.pl.
)
Abdykacja papieża miała miejsce już 11 razy w historii. Papież Franciszek będzie 12?
Do abdykacji papieży dochodziło najczęściej w starożytności. Ostatnia abdykacja miała miejsce 11 lutego 2013 roku, gdy z urzędu ustąpił Benedykt XVI.
Rezygnacja papieża ze stanowiska miała miejsce:
- w 235 roku przez papieża Poncjana;
- w 366 roku przez papieża Liberiusza;
- w 653 roku przez papieża Marcina I;
- w 903 roku przez papieża Leona V;
- w 964 roku przez papieża Benedykta V;
- w 1009 roku przez papieża Jana XVIII;
- w 1044, 1045 i 1047 roku przez papieża Benedykta IX;
- w 1046 roku przez papieża Grzegorza VI;
- w 1294 roku przez papieża Celestyna V;
- w 1415 roku przez papieża Grzegorz XII;
- w 2013 roku przez papieża Benedykta XVI.
Rezygnacja papieża Franciszka może mieć miejsce na jesieni 2023 roku
Według watykanistów papież Franciszek ma dawać sygnały do tego, że zamierza ustąpić z urzędu. Wskazywać na to ma m.in. modlitwa przy grobie papieża Celestyna V, który również abdykował. Ten sam grób odwiedził przed decyzją o rezygnacji także Benedykt XVI.
Franciszek wcześniej podkreślał, że nie zamierza rezygnować ze swojej funkcji. Zapytany o to podczas ostatniej wizycie w Kanadzie udzielił jednak już innej odpowiedzi. - W moim wieku i przy moich ograniczeniach muszę się bardziej oszczędzać, by dalej służyć Kościołowi. Oczywiście biorę pod uwagę możliwość ustąpienia - mówię to z całą szczerością, to żadna katastrofa, można zmienić papieża, nie ma problemu - mówił papież Franciszek. Nieoficjalnie do abdykacji mogłoby dojść na jesieni 2023 roku. Mówił o tym w Gazeta.pl prof. Arkadiusz Stempin. - Abdykacja Franciszka uchodzi za pewną. Już na początku swojego pontyfikatu powiedział on, że rezygnacja z najwyższego urzędu w Kościele powinna uchodzić za jak najbardziej normalną. Z kolei w 2015 roku dodał, że jego pontyfikat będzie krótki, podczas gdy decyzję Benedykta o ustąpieniu określił jako 'odważne' - wskazywał. - O ile nie zajdą nieznane w tej chwili nowe okoliczności, decyzję o abdykacji Franciszek podejmie po zakończeniu rzymskiego synodu 2023 roku, kiedy implementuje jego postanowienia, w tym ureguluje w kodeksie prawa kanonicznego status emerytowanego papieża. Możliwe też, by nie dopuścić do precedensu z koegzystencją trzech papieży, urzędującego i dwóch emerytów, Franciszek wydłuży okres swoich rządów do śmierci Benedykta XVI - dodał.
)
