Położona około 1400 kilometrów na wschód od Australii Nowa Kaledonia, zamieszkała przez 270 tys. osób, jest francuskim terytorium zamorskim. Od kilku lat ponawiane są tam próby niepodległościowe - aktualne referendum jest trzecim w tej sprawie od 2018 roku. W pierwszym za całkowitą suwerennością od Francji opowiedziało się 43,6 proc. głosujących, w drugim, w 2020 roku było ich 46,7 proc.
Według doniesień, poparcie dla niepodległości miało rosnąć, dopóki sytuacji nie zaburzyła pandemia koronawirusa, która dotarła tutaj zupełnie niedawno, bo we wrześniu tego roku. Z tego powodu proniepodległościowa partia Front Narodowego i Socjalistycznego Wyzwolenia Kanaków (fr. Front de libération nationale kanak et socialiste - FLNKS) wezwała rdzennych mieszkańców do zignorowania plebiscytu. Jej zdaniem, epidemia uniemożliwiła przeprowadzenie odpowiedniej kampanii. Do listopada zmarło 271 chorych na COVID-19 i miejscowy senat zarządził rok tradycyjnej żałoby. Przeciwko głosowaniu przemawiać też ma kampania prezydencka we Francji.
W referendum mogą uczestniczyć wyłącznie osoby, które osiedliły się w Nowej Kaledonii przed 1994 rokiem. To ponad 180 tysięcy osób. Francuskie media spodziewają się jednak słabej frekwencji i pewnej wygranej zwolenników przynależności do Francji.
Głosowanie odbywa się w napiętej atmosferze. Porządku na wyspach archipelagu strzeże ponad dwa tysiące policjantów i żołnierzy. Lokalne władze obawiają się protestów ze strony partii Kanaków.
Referendum jest ważne dla Francji z kilku powodów. Po pierwsze, w regionie rosną wpływy chińskie, co testuje ambicje geopolityczne Paryża. Francuzi chcą wzmocnić swoją obecność w Indo-Pacyfiku, co może być szczególnie istotne po tym, jak stracili kontrakt na dostawę łodzi podwodnych dla Australii.
Nowa Kaledonia trafiła pod władanie francuskie w 1853 roku. Przez dziesiątki lat wykorzystywano ją jako kolonię karną. Po II wojnie światowej stała się terytorium zamorskim Francji.
Wyspy są jednym z największych na świecie producentów niklu - surowca niezbędnego w nowych technologiach. W marcu tego roku podpisano porozumienie, w ramach którego Tesla będzie kupować nikiel z kaledońskiej kopalni. Nowa Kaledonia ma też bogate złoża kobaltu.