Na przestrzeni ponad 120 lat Literacką Nagrodą Nobla uhonorowano 117 pisarzy, poetów i dramaturgów, wśród których znaleźli się także Polacy: Henryk Sienkiewicz (1905), Władysław Reymont (1924), Czesław Miłosz (1980), Wisława Szymborska (1996) oraz Olga Tokarczuk (2018). W czwartek 7 października 2021 poznaliśmy kolejnego literata, który może poszczycić się tym wyjątkowym wyróżnieniem.
Uroczystość, w trakcie której ogłoszono zdobywcę tegorocznej Literackiej Nagrody Nobla, odbyła się w Sali Giełdy w siedzibie Akademii Szwedzkiej w Sztokholmie. Nazwisko laureata przedstawił sekretarz tego gremium, Mats Malm. A jest nim Abdulrazak Gurnah za "bezkompromisową i pełną współczucia penetrację skutków kolonializmu i losu uchodźcy w przepaści między kulturami i kontynentami".
Powieściopisarz Abdulrazak Gurnah urodził się w 1948 roku na wyspie Zanzibar u wybrzeży Afryki Wschodniej. W 1968 r. przyjechał do Wielkiej Brytanii, w której mieszka do tej pory. Wykłada literaturę na Uniwersytecie Kent.
Jego pierwsze trzy powieści: "Memory of Departure" (1987), "Pilgrims Way" (1988) i "Dottie" (1990), to opowieści dokumentujące doświadczenia imigrantów w Wielkiej Brytanii. Dzieła są napisane z różnych perspektyw. Akcja czwartej publikacji - "Raj", która została wydana w 1994 r., rozgrywa się w kolonialnej Afryce Wschodniej w czasie I Wojny Światowej.
Powieści Abdulrazaka Gurnaha są zdominowane przez tematykę poświęconą wysiedleniom i poszukiwaniu tożsamości. To także dzieła traktujące o kształtowaniu poprzez spuściznę kolonializmu i niewolnictwa. Postacie z prozy Gurnaha nieustannie szukają własnego ja, chcąc dopasować się do nowego środowiska. To również odniesienia do przeżyć autora, który w wieku 17 lat został wysiedlony z rodzinnego Zanzibaru.
Nagrody Nobla przyznawane są od 1901 r. z woli ich fundatora, Alfreda Nobla, przemysłowca i wynalazcy dynamitu. Otrzymują je osoby, które zasłynęły wybitnymi osiągnięciami naukowymi - w dziedzinach fizjologii lub medycyny, fizyki i chemii, a także literackimi i pokojowymi - za zasługi dla społeczeństw i ludzkości. Każdy z laureatów dostaje złoty medal z wizerunkiem Alfreda Nobla i kaligrafowany dyplom oraz pieniądze. W 2020 r. Fundacja Noblowska zdecydowała się zwiększyć kwotę nagrody o 1 mln koron (prawie 447 tys. zł) do 10 mln koron (blisko 4,5 mln zł). Nagroda Nobla tym różni się od innych laurów, że informacja, kto w danym roku zdobył nominację, nie może zostać ujawniona wcześniej niż po upływie 50 lat.