Sprawa Whelana rozpoczęła się w 2018 roku, kiedy został aresztowany w Moskwie. Whelan miał być w posiadaniu pendrive'a, zawierającego rosyjskie tajemnice państwowe. Amerykanin przebywał w Rosji na czas wesela swojego przyjaciela.
"Żądamy natychmiastowego uwolnienia Paula Whelana"
Zatrzymania Whelana dokonała FSB. Postawiono mu zarzut szpiegostwa, za który prokuratura żądała kary 18 lat pobytu w kolonii karnej. Sam Whelan odpierał zarzuty o szpiegostwo, argumentując, że został wrobiony, a jego proces był fikcją. Whelan twierdzi, że w trakcie postępowania sądowego nie zapewniono mu nawet pomocy tłumacza.
Na decyzję moskiewskiego sądu o skazaniu Whelana bardzo szybko zareagował amerykański sekretarz stanu, Mike Pompeo.
- Stany Zjednoczone są oburzone decyzją rosyjskiego sądu, aby w tajnym procesie, z tajnymi dowodami, bez odpowiedniej możliwości obrony skazać amerykańskiego obywatela, Paula Whelana - napisał w swoim oświadczeniu Pompeo. - Rosja nie zapewniła Whelanowi sprawiedliwego procesu, przed niezależnym i bezstronnym sądem - dodaje. - Żądamy natychmiastowego uwolnienia Paula Whelana.
Do sprawy odniósł się również amerykański ambasador w Rosji, John Sullivan. Według niego proces Whelana to kpina ze sprawiedliwości. - Amerykański obywatel został skazany na 16 lat więzienia za przestępstwo, którego mu nie udowodniono.
"Whelan nie jest więźniem politycznym"
Od czasu zatrzymania Whelana pojawiają się głosy, że Rosja będzie się starać wymienić go na któregoś z rosyjskich obywateli zatrzymanych w USA. Takim plotkom sprzeciwił się jednak rzecznik prezydenta Federacji Rosyjskiej, Dmitrij Pieskow. Według niego jest to niemożliwe, ponieważ Whelan nie jest więźniem politycznym.
- To nie jest możliwe. Został skazany na mocy decyzji sądu, która mówi wszystko. Whelan został oskarżony, a jego wina została udowodniona przed sądem - mówił Pieskow.
Twierdzeniom Pieskowa sprzeciwiają się rosyjscy prawnicy Whelana. Według jednego z nich FSB przekazała mu informacje, że wnoszenie apelacji od wyroku, przedłuży tylko proces wymiany więźniów.
Według jego informacji Rosja chciałaby wymienić Whelana na dwóch rosyjskich obywateli, przetrzymywanych w amerykańskich więzieniach - Konstantina Jaroszenkę, skazanego za przemyt narkotyków oraz Wiktora Buta, skazanego za handel bronią.
Adwokaci Whelana dodają, że mężczyzna rzeczywiście otrzymał nośnik informacji, zawierający rosyjskie tajemnice państwowe. Nie miał jednak pojęcia, co się na nim znajduje, ani tym bardziej ich nie rozpowszechniał.
