Nawet 20 tys. ekspertów, polityków i dziennikarzy z całego świata przyjedzie w przyszłym tygodniu do Katowic. Wezmą udział w szczycie klimatycznym COP24, podczas którego omawiane będzie m.in. Porozumienie Klimatyczne z Paryża - a więc przyszłość świata.
We wtorek, na kilka dni przed konferencją, ONZ opublikowało najnowszy raport dot. zmian klimatu. To tzw. raport o luce w emisjach. Jest przedstawiany rokrocznie i opisuje różnicę w poziomie emisji gazów cieplarniany między tym, jaki jest obecnie i będzie w 2030 roku, a jaki musi być, by spełnić cele w ograniczeniu zmian klimatu.
Czym różni się on od innych raportów? W komunikacie prasowym Joyce Msuya z Programu Środowiskowego ONZ wyjaśnia:
Jeśli przyjmiemy, że niedawny raport IPCC był alarmem przeciwpożarowym, to ten dokument jest śledztwem ws. podpalenia.
We wrześniu Międzyrządowy Panel do spraw Zmian Klimatu IPCC przygotował przełomowy raport o sposobach ograniczenia globalnego wzrostu temperatury do 1,5 stopnia Celsjusza do roku 2040. Naukowcy wskazali, że potrzebne jest zatrzymanie zmian klimatu na takim poziomie, a nie - jak ustalono w 2015 roku w Paryżu - 2 stopnie Celsjusza. Obecnie średnia temperatura jest wyższa o 1 stopień w porównaniu z epoką przedindustrialną.
Różnica między 1,5 a 2 stopniami jest ogromna. Ten wyższy pułap oznacza m.in., że zmiany klimatyczne dotkną o 420 milionów ludzi więcej. Obecnie skutki zmian klimatu są odczuwalne, zaś w wypadku przekroczenia pułapu 1,5 stopnia będą katastrofalne. Osiągnięcie tego wymaga spadku emisji dwutlenku węgla o 55 proc. do 2030 roku i do poziomu "zero netto" w okolicach 2050 roku.
Czy jesteśmy na dobrej drodze? Na to pytane stara się odpowiedzieć zaprezentowany raport ONZ. A wnioski są dalekie od optymistycznych.
Potrzebne trzykrotnie wyższe wysiłki
Raport zawiera trzy podstawowe wnioski:
- Utrzymanie wzrostu średniej temperatury poniżej poziomu 2 stopni Celsjusza wciąż jest możliwe, jednak zanika nawet techniczna (nie mówiąc o politycznej) możliwość, by zatrzymać ocieplenie na poziomie 1,5 stopnia.
- Po trzech latach stabilizacji w 2017 roku wzrosły światowe emisje dwutlenku węgla (CO2), głównego gazu cieplarnianego i osiągnęły rekordowy poziom.
- Jeśli luka między celami a rzeczywistym poziomem emisji nie zostanie zlikwidowana do 2030 roku, osiągnięcie nawet celu 2 stopni będzie skrajnie nieprawdopodobne.
Autorzy raportu piszą, że emisje CO2 rosną i nic nie wskazuje, by zbliżały się do punktu szczytowego, po którym zaczną spadać. Tylko 57 państw świata jest w tej chwili na dobrej drodze, dojść do tego punktu przed rokiem 2030. Program Środowiskowy ONZ podaje:
Analiza wskazuje, że obecne tempo ograniczania emisji jest zbyt małe, by osiągnąć cel wyznaczony przez porozumienie paryskie. Zwiększone emisje i brak działania spowodowały, że luka między celem a prognozą jest większa niż kiedykolwiek. W skali świata, w celu osiągnięcia celu 2 stopni państwa muszą zwiększyć swoje wysiłki i cele trzykrotnie, a by utrzymać poziom 1,5 stopnia - pięciokrotnie.
Jeśli kontynuowane będą obecnie założone przez poszczególne kraje cele dot. emisji, to pod koniec XXI wieku temperatura wzrośnie o 3 stopnie Celsjusza. Autorzy piszą, że potrzebne są drastyczne działania na wielką skalę. Takich na razie brakuje.
Upały zabiją dziesiątki tysięcy ludzi w Europie. A to tylko jeden z czynników
Kolejne prace naukowców coraz lepiej pokazują, jakie skutki na nasz świat już teraz mają - i jakie będą mieć - zmiany klimatu. Przed tygodniem opublikowano Narodową Ocenę Klimatu, raport przygotowany przez kilkanaście amerykańskich instytucji i agencji rządowych. Według ich ustaleń zmiany klimatu już teraz mają negatywne efekty w USA, zaś w przyszłości będą mocno uderzać w gospodarkę.
Autorzy raportu wymieniają, że jeśli nie uda się zatrzymać ocieplenia, to USA czeka więcej ekstremalnej pogody i kataklizmów, jak pożary (m.in. w Kalifornii), huragany i tornada czy zalewanie regionów nadmorskich. Już teraz przyczyniają się do nich zmiany klimatu. W przyszłości ograniczone będą zapasy wody, spadnie produkcja w rolnictwie, wzrośnie prawdopodobieństwo epidemii. Bardzo poważnie ucierpi gospodarka. Amerykańskie PKB może do końca wieku zmniejszyć się o 10 proc., a koszty zmian klimatu będą liczone w setkach miliardów dolarów rocznie.
Zmiany klimatu mogą odczuć najbardziej ludzie mieszkający w już teraz gorących regionach. Niektóre miejsca na ziemi staną się niezdatne do życia. Jednak także w Europie wpływ zmian klimatu będzie miał tragiczne skutki. W raporcie Komisji Europejskiej z listopada czytamy, że wśród skutków będzie m.in.:
- zmniejszenie produktywności o 3,4 proc. (a na południu Europy o 17 proc.)
- zmiany pór roku, okresu kwitnienia i wilgotności gleby, które wpłyną na rolnictwo
- zmniejszenie zapotrzebowania na energię do ogrzewania, ale ostry wzrost zapotrzebowania na energię do klimatyzowania budynków
- zmniejszenie dostępności wody, które może zaszkodzić produkcji energii, głównie na południu Europy
- zwiększenie ryzyka ekstremalnej pogody: powodzi, zalewania na wybrzeżach, pożarów lasów, groźnych dla zdrowia upałów.
Autorzy raportu KE oceniają, że w nawet, jeśli uda się osiągnąć cel 2 stopni Celsjusza, to co roku w Europie 58 tys. ludzi będzie ginąć przez fale upałów. Jeśli poziom 2 stopni zostanie przekroczony, śmiertelność spowodowana upałami wzrośnie 50 razy w porównaniu do stanu obecnego i ginąc będzie 132 tys. rocznie
Co możemy zrobić?
Jian Liu, szef naukowców Programu Środowiskowego ONZ, w komunikacie mówił o działaniach, jakie można podjąć w celu walki ze zmianami klimatu.
- Rządy mogą m.in. opodatkować paliwa kopalne, stymulować inwestycje w sektorze energii i poważnie ograniczyć emisję dwutlenku węgla - ocenił. Powiedział, że tylko wyeliminowanie dotacji dla paliw kopalnych mogłoby spowodować ograniczenie emisji o 10 proc. do 2030 roku.
Autorzy dokumentu wskazują, że państwa muszą nie tylko przyspieszyć w spełnieniu wyznaczonych wcześniej celów dot. ograniczenia emisji, ale też wyznaczyć nowe, bardziej ambitne cele do roku 2020.
Raport opisuje też, że poza państwami duża rolę ma też prywatny sektor i innowacje technologiczne, które mogą pomóc w ograniczeniu emisji CO2.
