Zgromadzenie Noblowskie Instytutu Karolinska w Sztokholmie podało nazwiska pierwszych tegorocznych laureatów Nagrody Nobla.
Nagrodę w dziedzinie fizjologii i medycyny przyznano dla trzech badaczy: Jeffreya C. Halla, Michaela Rosbasha i Michaela W. Younga. Wyróżniono ich za odkrycie molekularnych mechanizmów kontrolujących rytm okołodobowy. Wszyscy naukowcy pochodzą ze Stanów Zjednoczonych i pracowali głównie na amerykańskich uniwersytetach.
"Życie na Ziemi przystosowało się do obrotów naszej planety. Od lat wiedzieliśmy, że żywe organizmy, w tym ludzie, mają wewnętrzne zegary biologiczne, które pozwalają przewidywać i przystosowywać się do rytmu dnia. Ale właściwie działa ten zegar? Jeffrey C. Hall, Michael Rosbash i Michael W. Young byli w stanie zajrzeć wewnątrz tego mechanizmu i rzucić światło na jego działanie" - czytamy na stronie Komitetu Noblowskiego.
Odkrycie laureatów wyjaśnia, jak rośliny, zwierzęta i ludzie przystosowują swój rytm biologiczny tak, że jest on zsynchronizowany z obrotami Ziemi. Naukowcy wykorzystywali jak obiekt badań muszki owocówki, u których udało się wyizolować gen odpowiedzialny za rytm biologiczny. Ten gen koduje białko, które zbiera się w komórkach w ciągu dnia i rozkłada przez noc. Na tej samej zasadzie zegar biologiczny działa w dużo większych organicznych, w tym u ludzi.
Ten wewnętrzny zegar precyzyjnie reguluje działanie naszego ciała w różnych porach dnia, wpływając na sen, temperaturę ciała, poziom hormonów i metabolizm. Dlatego np. podczas podróży samolotem do zupełnie innych stref czasowych odczuwamy dyskomfort - zegar biologiczny potrzebuje czasu, by dostosować się do nowych warunków. Istnieją także przesłanki, że stała rozbieżność między stylem życia, a rytmem zegara biologicznego, jest związana z większym ryzykiem niektórych chorób.
Jakie jest praktyczne przełożenie badań laureatów nagrody? Jak mówiono podczas konferencji, jego wyniki mogą pokazać znaczenie rytmu dobowego i zwiększyć świadomość odpowiedniej higieny snu.
Zgromadzenie Noblowskie
Do piątku poznamy nazwiska kolejnych laureatów. Nagroda Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny przyznawana jest od 1901 roku. Początkowo laureatów nagrody wybierała licząca 19 osób kadra profesorska Instytutu Karolinska.
W 1977 roku utworzono liczące 50 członków Zgromadzenie Noblowskie, które jest prawnie i finansowo niezależne od Instytutu, a w jego skład wchodzą aktywni profesorowie Instytutu Karolinska. W wieku 65 lat odchodzą, a w ich miejsce wybiera się nowych członków zgromadzenia.
Kolejne Noble w tym tygodniu
Jutro Królewska Szwedzka Akademia Nauk ogłosi, kto zdobył Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki, a dzień później dowiemy się, kto zostanie laureatem Nobla z chemii. W piątek Norweski Komitet Noblowski ogłosi, kto zdobędzie Pokojową Nagrodę Nobla.
Wśród zgłoszonych kandydatów znaleźli się między innymi papież Franciszek, minister spraw zagranicznych Iranu Mohammad Dżawad Zarif oraz szefowa europejskiej dyplomacji Federica Mogherini, a także Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy.
9 października poznamy laureata w dziedzinie ekonomii. Datę ogłoszenia laureata literackiej nagrody Nobla poznamy, zgodnie z tradycją, w późniejszym terminie. Tegoroczni laureaci otrzymają oprócz dyplomu i złotego medalu nagrodę finansową w wysokości 9 milionów koron, czyli ponad 900 tysięcy euro. To o 100 tysięcy euro więcej, niż w roku ubiegłym.
