300 stron dokumentów, o których informuje fundacja "Pave the way", odnalazł w tajnych archiwach Watykanu niemiecki historyk Michael Hesemann. Wskazują one na to, że Pius XII przyczynił się do uratowania 80 tysięcy węgierskich Żydów, przekonując rząd w Budapeszcie by odstąpił od ich deportacji. Dzięki papieżowi 12 tysięcy Żydów mieszkających w innych krajach Europy uzyskało wizy do Dominikany.
Papież a antysemityzm
Archiwalne dokumenty dostarczają też dowodów na sprzeciw Piusa XII wobec antysemityzmu. W 1938 roku, jeszcze jako watykański sekretarz stanu, sprzeciwił się proponowanej w Polsce ustawie delegalizującej żydowską tradycję koszernego uboju. Przekonał też rząd Brazylii do przyjęcia 3 tysięcy Żydów i pomógł w wystawieniu im fałszywych aktów chrztu by mogli zostać uznani za "aryjczyków".
Spory historyków
Postawa papieża Piusa XII budzi spory wśród historyków. Niektórzy wytykają mu brak publicznego sprzeciwu wobec Holocaustu i twierdzą, że jego dążenie do wzmocnienia pozycji Kościoła Katolickiego sprawiły, że szedł na kompromisy z nazistami. Ostatnio jednak rośnie liczba historyków, którzy odrzucają tę ocenę. Powołując się na dokumenty archiwalne przekonują, że Piusowi XII daleki był antysemityzm, a Kościół pod jego przywództwem uchronił przed zagładą setki tysięcy Żydów.
