Dobre wyniki zapewnią ci spokojny sen, nie najlepsze umożliwią wykrycie zdrowotnych kłopotów na tyle wcześnie, że pozbycie się ich będzie i łatwiejsze, i tańsze.
BADANIE KRWI
Ogólne
po co - morfologia wykrywa niedokrwistość, ostre stany zapalne, choroby pasożytnicze, alergie, cukrzycę, natomiast wysoki poziom OB może wskazywać na przewlekłe stany zapalne, choroby krwi, nowotwory
kiedy - raz w roku
jak - z żyły łokciowej pobiera się ok. 5 ml krwi. Do niektórych laboratoriów można przychodzić na badanie po lekkim śniadaniu, inne zalecają bycie na czczo.
za ile - 30 zł
norma: białe ciałka krwi 4-9 tys., czerwone powyżej 4 mln, OB kobiety 10-20 mm, mężczyźni 4-10 mm
Stężenie glukozy
po co - poziom glukozy we krwi bada się, by wiedzieć, czy nie grozi nam cukrzyca - choroba uznawana za plagę XX i XXI wieku
kiedy - po raz pierwszy w wieku 25 lat, a gdy wynik jest w normie, ponownie po 20 latach. W rodzinie obciążonej cukrzycą badanie warto powtarzać co dwa lata. Kobiety ciężarne powinny zbadać się między 24. a 28. tygodniem ciąży.
jak - krew pobiera się na czczo. Gdy wynik odbiega od normy, badanie warto powtórzyć. Wtedy po pierwszym pobraniu krwi następuje dwugodzinna przerwa, podczas której trzeba zjeść śniadanie, czasem wypić ustaloną przez lekarza dawkę glukozy.
za ile -16 zł
norma - na czczo: poniżej 110 mg/dl, wynik między 110 a 126 mg/dl zaliczany jest do grupy ryzyka, po posiłku: 140 -180 mg/dl
Poziom cholesterolu
po co - podwyższony poziom cholesterolu może informować o rozwoju miażdżycy i choroby wieńcowej, cukrzycy i trzustki, a także o złych nawykach żywieniowych
kiedy - po raz pierwszy między 20. a 40. rokiem życia, a gdy wyniki są w normie - ponownie dopiero po 40. Kobiety między 45. a 55. rokiem życia, u których spada poziom estrogenów - co automatycznie wpływa na wzrost cholesterolu - badanie powinny powtarzać nie rzadziej niż co dwa lata. Z taką samą częstotliwością zalecane jest mężczyznom po 50., szczególnie mającym nadciśnienie, nadwagę czy stresującą pracę
jak - na czczo pobiera się krew z żyły łokciowej.
za ile - 32 zł
norma - całkowity maksimum 200-220mg/100 ml, HDL (tzw. dobry cholesterol) nie mniej niż 45 mg/dl, LDL (zły) poniżej 130 mg
ANALIZA MOCZU
po co - badanie wykrywa cukrzycę, żółtaczkę, choroby wątroby, stan zapalny nerek.
kiedy - raz w roku
jak - próbkę przynieś w sterylnym plastikowym pojemniczku kupionym w aptece (ok. 70 gr) lub wygotowanym w domu szklanym naczyniu. Mocz powinien być oddany rano, po uprzednim dokładnym podmyciu się. Ważne, by do pojemniczka nie trafiły pierwsze (ani ostatnie) krople moczu, ale jego środkowy strumień.
za ile - 15 zł
norma: barwa złocista, słomkowa, pH 5-6, test paskowy ujemny
POMIAR CIŚNIENIA
po co - aby odpowiednio wcześnie wykryć nadciśnienie, które może prowadzić do groźnych powikłań, np. udaru mózgu, ślepoty, niewydolności nerek.
kiedy - co najmniej 2-3 razy w roku, a najlepiej podczas każdej wizyty u lekarza
jak - za pomocą ciśnieniomierza umieszczonego na lewym ramieniu. Przed pomiarem należy odpocząć 5 minut.
za ile - bezpłatnie w gabinecie zabiegowym każdej przychodni publicznej, w niektórych przychodniach prywatnych 2 zł
norma 120/90
RENTGEN PŁUC
po co - sprawdzisz, czy z płucami jest wszystko w porządku (rak płuc rozwija się bez bólu). Taka kontrola jest szczególnie ważna u osób, które miały kontakt z chorymi na gruźlicę.
kiedy - raz na dwa lata. Jeżeli palisz, chorujesz na cukrzycę lub nerki, jesteś pracownikiem służby zdrowia - rób je co rok.
jak - klatkę piersiową prześwietla się promieniami rentgena. Zanim staniesz przed aparatem, poproś o osłonięcie organów płciowych specjalnym fartuchem (są bardzo wrażliwe na napromieniowania).
za ile - 45 zł
GĘSTE KOŚCI
po co - densytometria pomaga w ustaleniu zagrożenia osteoporozą - chorobą powodującą zrzeszotnienie (ubytek masy) kości, której nie można w stu procentach zapobiec, ale można opóźnić i złagodzić jej przebieg (np. aktywnością fizyczną i dietą bogatą w wapń).
kiedy - stan kości warto sprawdzić po trzecim z kolei złamaniu jakiejś części ciała. Jeżeli udało ci się uniknąć gipsu - pierwszy raz po ukończeniu 50 lat, później co dwa-trzy lata.
jak - polega na naświetleniu wiązką promieni rentgenowskich wybranych fragmentów ciała, najlepiej odcinka lędźwiowego lub głowę kości udowej.
za ile - od 70 do 170 zł (zależy od zakresu)
DNO OKA
po co - badanie dna oka pozwala ustalić, czy nie grozi nam m. in. nadciśnienie, miażdżyca, cukrzyca, zaćma, a także jaskra, która jest jedną z najczęstszych przyczyn ślepoty. Ponieważ do tej pory nie wiadomo, co ją wywołuje, jej wczesne wykrycie jest bardzo ważne. Należy ją leczyć w początkowej fazie, gdyż daje to szansę uratowania wzroku. Ale uwaga - ponieważ odnotowuje się coraz więcej przypadków jaskry u młodych ludzi, badanie to polecane jest co roku także osobom młodszym, u których w rodzinie stwierdzono przypadki jaskry.
kiedy - gdy dużo czasu spędzasz przed komputerem, ale nic złego się nie dzieje, sprawdź wzrok raz na trzy lata. Po 40. raz w roku zbadaj dno oka, a dwa razy w roku zmierz ciśnienie śródgałkowe.
jak - bezboleśnie, za pomocą specjalnych przyrządów okulistycznych (przed badaniem należy zdjąć soczewki kontaktowe).
za ile - pakiet badań z wizytą u okulisty 70 zł
AUDIOMETRIA
po co - badanie audiometryczne wykonuje się w celu wczesnego ujawnienia niedosłuchu i określenia stopnia uszkodzenia słuchu
kiedy - warto przebadać się po 40. i powtarzać co pięć lat. Wcześniej sprawdzenie słuchu może być niezbędne osobom młodszym, które głośno słuchają muzyki ze słuchawkami na uszach. Zawsze sygnałem do badania (u laryngologa lub audiologa) są kłopoty z rozróżnieniem wysokich dźwięków.
jak - osoba badana zakłada słuchawki i sygnalizuje, kiedy słyszy dźwięki emitowane z różnym natężeniem i z częstotliwością od 125 Hz do 10000 Hz
za ile - 30 zł
ANALIZA KAŁU
po co - by ocenić stan błony śluzowej badanego odcinka jelita grubego i umożliwić wczesne wykrycie nowotworu jelita grubego i odbytnicy.
kiedy - po 50. roku życia, jeżeli w rodzinie występowały przypadki nowotworu jelita grubego, co rok zalecane jest badanie na obecność krwi utajonej w kale i per rectum, co pięć lat warto wykonać także wziernikowanie odbytu i dolnego odcinka jelita.
jak - do analizy kału dostarcza się próbki pobrane się specjalną szpatułką z trzech miejsc. Niektórzy lekarze zalecają powtarzanie analizy co dwa-trzy dni. Na trzy dni przed badaniem stosuje się dietę lekkostrawną. Per rectum to badanie palcami przez odbyt. Wziernikowanie odbytu i okolic odbywa się za pomocą metalowego sztywnego rektoskopu (wziernika) o długości od 20 - 30 cm i średnicy 2 cm, do którego doprowadzone jest za pomocą włókien szklanych tzw. zimne oświetlenie.
za ile - krew utajona w kale 20 zł, per rectum 70 zł (w tym wizyta u proktologa), wziernikowanie 100 zł
EKG
po co - EKG pomaga we wczesnym wykryciu uszkodzeń mięśnia sercowego (podczas lub po zawale), choroby wieńcowej
kiedy - między 40. a 50. rokiem życia co dwa-trzy lata, później co rok
jak - w czasie badania do nóg, rąk i klatki piersiowej pacjenta przykłada się (na przyssawkę) elektrody, które rejestrują pracę serca. Wynik badania jest w postaci wykresu.
za ile - bez opisu 15 zł, z opisem 30 zł
TYLKO DLA KOBIET
Cytologia i USG narządów rodnych
po co - cytologia jest jedynym sposobem wykrycia wczesnego stadium (całkowicie wyleczalnego) raka szyjki macicy i innych stanów zapalnych. Wynik USG umożliwia wczesne wykrycie mięśniaków, polipów, wszelkich stanów zapalnych.
kiedy - pierwszą cytologię zrób niedługo po rozpoczęciu współżycia, później częstotliwość zależy od wyników. Jeżeli masz I grupę cytologiczną - powtarzaj ją co rok, z II grupą - co 6 miesięcy (zawsze po leczeniu np. nadżerki), po 40. - przynajmniej raz w roku. USG narządów rodnych zaplanuj po ukończeniu 40. roku życia raz w roku
jak - cytologię zrób między czwartym dniem po miesiączce a czwartym dniem poprzedzającym kolejną. Polega ono na pobraniu kilku próbek z szyjki macicy specjalną szczoteczką. USG wykonuje się za pomocą sondy emitującej ultradźwięki dopochwowo lub zewnętrznie (wtedy do badania trzeba mieć pełen pęcherz) przez powłoki brzuszne.
za ile - cytologia 40 zł, USG 70 zł.
USG PIERSI I MAMMOGRAFIA
po co - wczesne wykryty rak piersi jest całkowicie wyleczalny.
kiedy - co miesiąc kontroluj piersi sama, po 35. (jeżeli żadna kobieta w rodzinie nie miała raka) zrób prześwietlenie USG, które powtarzaj co pięć lat. Jeżeli w rodzinie były przypadki raka - zalecana jest kontrola co rok. Na mammografię zapisz się po ukończeniu 45 lat. Jeżeli wszystko będzie w porządku, powtarzaj ją co dwa lata.
jak - samobadanie - między siódmym a dziesiątym dniem cyklu stań przed lustrem i dotykaj piersi dłonią, lekko ją dociskając do skóry (jakiekolwiek zgrubienia natychmiast zgłaszaj do lekarza). Mammografia polega na prześwietleniu piersi niewielką dawką promieni rentgenowskich.
za ile - USG piersi 55 zł, mammografia 70 zł
MĘSKIE SPRAWY
USG i PSA prostaty
kiedy - po 40. roku życia co rok wizyta u urologa, USG jamy brzusznej z oceną gruczołu krokowego oraz badanie PSA (Prostate Specific Antigen), czyli oznaczenie specyficznego markera prostaty, po skończeniu 50. badanie per rectum (powtarzane według wskazania urologa).
jak - USG wykonuje się za pomocą sondy emitującej ultradźwięki, w badaniu per rectum prostatę bada się palcami przez odbyt. PSA odczytuje się w analizie surowicy krwi.
po co - wszystkie badania robi się po to, by jak najwcześniej ocenić rozrost prostaty i ewentualne zmiany nowotworowe. PSA jest badaniem przesiewowym, mężczyźni z nieprawidłowym wynikiem muszą być dalej diagnozowani przy pomocy biopsji grubo igłowej.
za ile - USG jamy brzusznej z oceną prostaty 70 zł, oznaczenie PSA 55 zł.
Kto powinien zrobić badania
- Systematycznym badaniom profilaktycznym nie muszą poddawać się tylko te osoby, które odżywiają się prawidłowo, nie palą, nie piją nałogowo, prowadzą higieniczny tryb życia, nie są pracoholikami, a w dodatku trzy razy w tygodniu ćwiczą (do zmoczenia podkoszulka) i śpią siedem-osiem godzin. Niestety, ta grupa jest bardzo nieliczna. Jeżeli do niej nie należysz, nie lekceważ ich. Gdy nic ci nie dolega, taka kontrola w zupełności wystarczy do oceny twojego stanu zdrowia - twierdzi dr Iwona Bochenek, internistka z przychodni Lux Med.
Konsultacja: dr Zbigniew Słodki, ginekolog z Centrum Medycznego Damiana, dr Robert Dobosz, urolog z przychodni Lux Med, dr Iwona Bochenek, internistka z przychodni Lux Med
