Corocznie 4 lutego na całym świecie obchodzony jest Światowy Dzień Walki z Rakiem.
Fundacja Rosa w ramach akcji "Rakoobrona" przeprowadziła wśród młodzieży szkolnej badania rekonstruujące stan wiedzy dotyczącej chorób nowotworowych, a także wizerunku chorób i osób chorych. Jak czytamy w obszernym raporcie, celem badań jest "rozpoznanie stereotypów, wokół których ludzie młodzi budują swoje postawy odnoszące się do" raków "".
W badaniu wzięło udział 1500 uczniów uczęszczających do liceów, techników i gimnazjów miejskich i wiejskich ze wszystkich województw.
Strach przed chorobą
Choroba nowotworowa jest przez uczniów widziana jako choroba nie tylko tragiczna, ciężka i nieprzewidywalna, ale również silniejsza od ludzi, którzy z góry są skazani na bezsilność, a w konsekwencji porażkę w nierównej z nią walce. Rak jest wyrokiem
Młodzież nie była w stanie wymienić objawów raka, a ich postrzeganie choroby jest abstrakcyjne. Ich zdaniem objawem mogą być "jakieś bóle", "jakieś osłabienie" i przede wszystkim "wypadanie włosów".
Uczniowie boją się raka, bo "umrą", "rak wykańcza ludzi psychicznie", "rak zmieni ich życie", czy... "nie chcą być łysi". Inni natomiast nie boją się raka, bo "dbają o siebie", "i tak umrzemy", a także dlatego, że "można z nim walczyć"
Pytani o potrzebę rozmów na temat raka stwierdzili, że powinny się odbywać, bo "za mało wiemy o raku" i "uświadamiają", jednak z drugiej strony uważają, że "po kilku dniach już by się o tym zapomniało".
rak rakoobrona fot. Rakoobrona.pl
Kto może zachorować?
Zarówno gimnazjaliści, jak i uczniowie liceum oraz technikum zwracają uwagę na niemożność zapobiegnięcia chorobie, ponieważ wybiera ona przypadkowe osoby.
Według uczniów wszystkich grup dziedziczność jest najważniejszym czynnikiem zwiększającym ryzyko zachorowania na raka. Uczniowie gimnazjum oraz technikum uważają, że częściej chorują kobiety oraz osoby starsze. Są to zatem czynniki, na które nie mamy wpływu (wiek, płeć, geny).
Jako osoby bardziej podatne wskazywano również "osoby, które piją i palą" "kobiety - bo mają więcej organów, w których może rozwinąć się rak" oraz "kobiety i osoby starsze, bo są mniej odporne"
rak rakoobrona fot. Rakoobrona.pl
"Rak jest w nas od początku"
Osobę chorą opisywano przede wszystkim jako wycieńczoną, łysą, smutną, bladą i chudą. W pytaniach otwartych stwierdzono też, że płacze, jest "półmartwa w szpitalu" i "oczekuje na śmierć".
W większości przypadków rak postrzegany jest przez uczniów przez pryzmat stereotypu choroby nieuleczalnej, kończącej się śmiercią.
Porażające wydają się odpowiedzi na temat zapobiegania rakowi. Uczniowie odpowiadali m.in., że zapobiec chorobie można "dobrymi chęciami i wiarą", "dużo się śmiejąc i nie przemęczając się", "dzięki witaminie D17 i szczepieniom". Jednocześnie uznają, że rakiem "możemy się zarazić nawet w powietrzu" i "rak jest w nas od początku, tylko nie wiadomo, kiedy się obudzi".
Tylko 1 uczeń na 20 nie wie, że palenie papierosów zwiększa ryzyko zachorowania na raka. Z kolei tylko co piąty jest świadomy tego, że wczesne rozpoczęcie współżycia płciowego może mieć taki wpływ.
Promieniowanie z "bateryjki"
Czerniak to - zdaniem badanych - "pieprzyk", "kulka pod skórą" i "bydlęce znamienia". Uczniowie stwierdzili, że chorując na czerniaka "ma się czarne stopy", "odpada skóra", "skóra robi się czarna, zwęglona, gnije" i "na oku czarna kropka i można oślepnąć".
Przyczynami raka płuc może być natomiast "zbyt częste palenie", "promieniowanie z bateryjki telefonu", "nieleczone zapalenie płuc" i "bierne picie kawy". Jeden z uczniów stwierdził również, że "rak płuc to inaczej rozedma płuc".
Spośród trzech rodzajów chorób, o które pytano uczniów, rak szyjki macicy jest najmniej rozpoznawany. Tylko 10,4% wszystkich uczniów podało wyłącznie odpowiedź lub odpowiedzi poprawne (takie jak np. wczesne rozpoczęcie współżycia płciowego, współżycie z osobą zarażoną i/lub wirus HPV).
Wśród przyczyn raka szyjki macicy uczniowie wskazywali m.in. "brak dróg rodnych", "złe rozwinięcie się płodu", "picie kawy", "częste siedzenie na podłodze", "grzyb dróg rodnych", "współżycie z osobą zarażoną HIV" i "brak higieny".
Powszechne wśród badanych było również mylenie raka z HIV. Części uczniów rak jawi się jako skutek frywolnego stylu życia (tatuaż-nakłuwanie się w niesterylnych warunkach) i ignorowania konsekwencji własnych działań.
"Im mniej myślę o chorobie..."
Uczennice mają podstawową wiedzę na temat samobadania, jednak nie przeprowadzają go. Dlaczego? "Jak próbowałam, to miałam wrażenie, że wszędzie mam guzki", "wydawało mi się ,że mam pełno guzków i się przestraszyłam" - odpowiadały.
Badania wskazują również, że młodzież nie myśli poważnie o chorobie. Uważają, że są "za młodzi" lub "jest tyle innych ważnych rzeczy". Jedna z osób stwierdziła też, że widziała billboardy przedstawiające kobiety po zabiegu usunięcia piersi, co "zniechęciło ją, żeby o tym poczytać".
Uczniowie sami wskazują, że ich stan wiedzy na temat raka można ocenić jako średni. W skali od 1 do 10 ocenili ją średnio na 4,91.
Głównym źródłem wiedzy na temat raka (nowotworu złośliwego) dla 2/3 uczniów jest internet, dla co drugiego - media tradycyjne. Na edukację szkolną oraz rozmowy z rodziną i znajomymi w uwagę zwraca tylko co trzeci uczeń.
Młodzi deklarowali również, że czerpią wiedzę z filmów medycznych, np. "Dr. House" i "Lekarze", ale jeden z uczniów stwierdził ,że "im mniej myśli o jakiejś chorobie, tym mniejsza szansa, że zachoruje".
