Jest symbolem terroru, ludobójstwa i Szoa. 77 lat temu przywieziono do Auschwitz pierwszy transport więźniów

Początkowo miał to być obóz przejściowy dla 10 tys. Polaków przed ich wywiezieniem do obozów w głąb Trzeciej Rzeszy. Koncepcja ta szybko uległa zmianie, KL Auschwitz stał się jednym z największych obozów nie tylko dla Polaków, ale także dla obywateli innych okupowanych przez nazistowskie Niemcy krajów.

Na zdjęciu: Pierwszy transport więźniów do Auschwitz, 14 czerwca 1940, Tarnów. Kolumna więźniów na rampie kolejowej.

Większość tej grupy stanowili młodzi ludzie: gimnazjaliści, studenci, wojskowi, przedstawiciele różnych zawodów: prawnicy, nauczyciele, księża, robotnicy, chłopi. Zostali oni aresztowani jesienią 1939 r. lub na wiosnę 1940 roku, m.in. w czasie próby przedostania się do Polskich Sił Zbrojnych we Francji i Wielkiej Brytanii, za działalność konspiracyjną czy też w ramach realizacji Nadzwyczajnej Akcji Pacyfikacyjnej wymierzonej przeciwko polskiej inteligencji zwanej akcją AB lub w czasie ulicznych obław.

Na zdjęciu: okolice Placu Dożywocie i ulicy Folwarcznej (obecnie ulice Ludwika Waryńskiego i Bóżnic) w pobliżu dawnej Łaźni Żydowskiej oraz Synagogi Jubileuszowej.

Na zdjęciu: ul. Wałowa (widok na stronę wschodnią), przy skrzyżowaniu z ulicą Pocztową (obecnie Legionów). Kolumna więźniów zmierza do Placu Jana Sobieskiego i ulicy Krakowskiej.

Podczas kwarantanny praca była marzeniem wszystkich więźniów, ponieważ mieli nadzieję, że będzie chroniła przed uciążliwymi ćwiczeniami. Nie zdawali sobie sprawy, że praca w obozie będzie jednym ze środków zagłady.

Na zdjęciu: Budynek należący przed wojną do Polskiego Monopolu Tytoniowego, w którym umieszczono pierwszych więźniów Auschwitz.

Koszary Wojska Polskiego w Oświęcimiu przed 1939 rokiem. Na zdjęciu budynek późniejszej komendantury obozu i blok nr 1.

Na zdjęciu: koszary Wojska Polskiego w Oświęcimiu przed 1939 rokiem.

Jerzy Hronowski, były więzień Auschwitz nr 227:

'W dniu 14 czerwca 1940 roku z Tarnowa odszedł transport z kilkuset więźniami, których skierowano do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu. Wyładowanie odbywało się przy akompaniamencie wrzasku i pokrzykiwań esesmanów oraz kapów, którzy biciem zmuszali nas do szybkiego wyładunku. Miałem pecha, gdyż przy zeskakiwaniu otrzymałem uderzenie drągiem, a silnie wymierzony kopniak zmiażdżył mi mały palec u nogi - którego ból dał mi się we znaki przez najbliższe parę tygodni'.

'Szliśmy poważni i przygnębieni. Byli wśród nas miejscowi tarnowianie - im chyba było najtrudniej. Choć trasa naszego marszu wciąż była pusta, jak gdyby wiodła przez kraj umarłych, mimo to gdzieniegdzie w oknach dało się dostrzec ukryte za firankami twarze [...]'

Na zdjęciu: Mapa Tarnowa z okresu okupacji z zaznaczoną trasą przejścia więźniów pierwszego transportu.

Plan obozu pokazujący stan z początku 1940 roku - kolor czerwony i końcowego okresu jego istnienia w 1945 roku - kolor niebieski.

Po przywiezieniu do KL Auschwitz więźniów pierwszego transportu umieszczono w budynkach należących przed wojną do Polskiego Monopolu Tytoniowego na okres tzw. kwarantanny, mającej na celu sterroryzowanie oraz wyeliminowanie najsłabszych fizycznie i psychicznie, a także wdrożenie do obozowego rygoru.

Na zdjęciu: fotografia lotnicza wykonana przez aliantów w 1944 r. pokazująca teren Auschwitz I i budynek, w którym początkowo umieszczono więźniów pierwszego transportu.

Fragment księgi ewidencyjnej więzienia w Tarnowie, na której widnieją m.in. nazwiska więźniów przywiezionych pierwszych transportem do KL Auschwitz.

Depesza SS-Brigadefuhrera Hannsa Rautera do Prezydenta Rejencji katowickiej, informująca o wyrażeniu zgody przez generała lotnictwa Hansa Halma na wydzierżawienie budynków po koszarach na obóz Auschwitz.

Historię deportacji pierwszego transportu Polaków do niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego Auschwitz opowiada nowa wystawa internetowa w Google Cultural Institute przygotowana przez Międzynarodowe Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście.