Przepiękne zdjęcia Suwalszczyzny i Podlasia z lat 70. Niektóre wyglądają, jakby zrobiono je 100 lat temu

Nowicki tak opisuje jak powstawał zbiór fotografii:

- Na terenach tych znalazłem się po raz pierwszy w życiu. Zauroczyły mnie piękno krajobrazu i wtopiona w niego drewniana architektura wiejska, często XVIII i XIX wieczna oraz wylewna, bezinteresowna serdeczność mieszkańców tych ziem. Wracałem tu dwukrotnie w letnie urlopy roku 78 i 79. Nieliczne, wówczas zawarte znajomości, trwają do dzisiaj. Niestety, czas zabrał z tego świata większość z poznanych wówczas ludzi.

Zdjęcie: "Pogodna starość (Smolniki)", 1978

- Z żoną i małym wówczas synem przeszliśmy od Gołdapi do Włodawy, trzymając się możliwie blisko granicy z ówczesnym ZSRR, bowiem zauważyliśmy, że im bliżej granicy, tym więcej zachowało się tam pozostałości z dawnych czasów - wspomina autor. - Tak architektury jak i sposobu bytowania ludzi tych stron. To właśnie tam znaleźliśmy ostatnią kurną chatę, kilka lat wcześniej zelektryfikowaną.

Na zdjęciu ostatnia kurna chata. Nowy Dwór Podlaski, 1978

Nasza trasa często wiodła ścieżką polną wzdłuż granicy, w zasięgu wzroku rosyjskich pograniczników, siedzących na swych wieżach obserwacyjnych. Wkrótce po wyjściu z Puszczy Rominckiej pojawił się na gaziku patrol WOP-u informując nas, że jesteśmy przyczyną małego konfliktu międzynarodowego, bowiem rosyjscy pogranicznicy dzwonili do Moskwy, że po granicy chodzą jakieś dwie osoby z dzieckiem (dla zmyłki) i fotografują ich obiekty graniczne.

Na zdjęciu Rudawka, 1978

Przez długi czas, przynajmniej trzy razy w tygodniu, podjeżdżali do nas WOP-iści zaalarmowani przez swoją centralę, legitymując i starając nas zawrócić z drogi. To od nich dowiedzieliśmy się, że mają już dosyć tych telefonów z Moskwy do Warszawy, która ich wysyła w teren.

Na zdjęciu: okolice Malinówki koło Ełku, 1976

Pod pozorem braku posiadania pisemnej zgody na poruszanie się w strefie granicznej, chciano nas wywieźć z niej. Ale jako mieszkaniec Gdańska (też w końcu leżącego na granicy), takiej zgody mieć nie musiałem, o czym zaświadczał dowód osobisty i taka próba byłaby bezprawiem. Tym sposobem mogliśmy nadal robić swoje. Przyjeżdżali i później, ale znali już naszą trasę, wiedzieli czemu szlajamy się po granicy. Nasze kontakty stały się bez mała przyjacielskie. Przekazywali o nas informacje sąsiedniej placówce, a ci przyjeżdżali, bo taki rozkaz.

Na zdjęciu okolice Szypliszek, 1978

W latach 1978 i 79 powstało moje podstawowe archiwum fotograficzne tych terenów. Chodząc od wsi do wsi, staraliśmy się żyć blisko z ludźmi tam mieszkającymi. Spaliśmy u nich w stodołach, na usilne nasze prośby lub z nimi w chacie, gdy uznawali w sposób zdecydowany, że nie godzi się nam spać w stodole, bo co by o nich powiedzieli sąsiedzi.

Na zdjęciu: Suchynicze, 1978

Bywało, że razem wychodziliśmy pracować w pole, jako że był to czas żniw. Marni byli z nas współpracownicy. Próbując żyć wśród nich i z nimi, łatwiej było nie tylko fotografować, ale i zrozumieć, co się fotografuje. Trudno było się rozstawać, często obdarowywali jajkami i słoniną, odmawiając jakiejkolwiek zapłaty, choć nalegaliśmy.

W drodze do Bobrownik, 1978

Fotografując, starałem się utrwalić klimaty, znane ze starego polskiego malarstwa i równie starych fotografii. To, co w innych regionach kraju zachowało się w nielicznych skansenach, wyrwane z pejzażu i "poprawione" dla potrzeb ekspozycji, tu istniało w niepowtarzalnej scenerii.

W drodze do Bobrownik, 1978

Nie sądziłem, że to, co fotografuję, zniknie całkiem z naszego pejzażu aż tak szybko. Nie wszystkie zdjęcia mają informację o dokładnym miejscu ich zrobienia. Nie przyszło mi wtedy na myśl, że po latach może to być bardzo istotne a pamięć stanie się tak zawodna. Fotografowałem przecie tylko dla własnej przyjemności, dla zachowania w pamięci związanych z tym przeżyć.

Na zdjęciu: Szypliszki, 1978

Dzisiaj żałuję, że wówczas nie robiłem dokładnych notatek, które dzisiaj pozwoliły by dokładnie zidentyfikować miejsce każdej zrobionej fotografii. Chociaż kolejność zdjęć na filmie, zaznaczona na mapach nasza marszruta, notatki na większości zrobionych wówczas wglądówek pozwalają dzisiaj na dokładne umiejscowienie zdecydowanej większości zdjęć.

Na zdjęciu: Bohoniki, meczet, 1978

Fotografowałem na filmach ORWO i FOTONU. Aparatami wówczas popularnymi w Polsce. Był to Zenit 3M i Zenit B z kompletem wymiennych, trzech obiektywów.

Na zdjęciu: Nowy Dwór Podlaski, 1978

Obróbka własna, łącznie z kolorowymi diapozytywami ORWO, które bardzo źle zniosły upływ czasu i liczne pokazy przezroczy. Do dzisiaj, kiedy nadszedł czas ich skanowania, dotrwały z mniej lub bardziej widocznym rozchwianiem barw i częściową utratą ich nasycenia. Na szczęście, współczesne oprogramowanie pozwala w znacznym stopniu straty te skompensować podczas komputerowej obróbki.

Na zdjęciu: okolice Krynek, 1978

Nie ma już dzisiaj większości obiektów wtedy tam fotografowanych, zniknęła część wiosek i przysiółków, miejscami zmienił się krajobraz w istotny sposób. Nawet miasteczka takie jak Tykocin, Suwałki, Sejny czy Puńsk - w niczym nie przypominają już tamtych. Klimaty, które mnie zauroczyły - przeminęły z wiatrem... Nic mnie już nie ciągnie w te strony. Nie chcę zacierać drzemiących w pamięci wspomnień

- kończy swoją opowieść Adam Nowicki.

Na zdjęciu: Starożyńce, 1978

Białobłota, 1978

Tykocin, 1976

Trompole (Trumpalis), u Żardeckich, 1978

Wołkusz, 1978

Wołkusz, u pani Gryczko, 1978

Nowy Dwór Podlaski, 1978

Malewicze, 1978

W drodze na Babiki (powiat sokólski, gm. Szudziałowo), 1978

Bobrowniki, 1979

Stare Buczyce (?), 1979

Nowy Dwór Podlaski, 1978

Nowy Dwór Podlaski, 1978

Sąsiedzkie pogaduszki. Nowy Dwór Podlaski, 1978

Nowy Dwór Podlaski, 1978

Wszystkie zdjęcia z albumu "Adam Nowicki. Podlasie, Suwalszczyzna i Sejneńszczyzna 1976-1979." można obejrzeć na stronie Muzeum Etnofotografii oraz na Facebooku.