"Grożą sankcje karne za udział w pokojowych zgromadzeniach". Raport o sytuacji w Polsce
Zmiany prawne, konstytucyjne i instytucjonalne
"Podsycana przez państwo nienawiść daje początek nowej epoce społecznego aktywizmu" - pisze Amnesty International, publikując raport roczny podsumowujący stan przestrzegania praw człowieka na świecie. W części dotyczącej Polski organizacja w kilku punktach przypomina wydarzenia, które negatywnie wpłynęły na przestrzeganie przez obecną władzę podstawowych praw i wolności obywatelskich.
W lipcu Komisja Europejska stwierdziła, że "niezależność Trybunału Konstytucyjnego
została w znacznym stopniu podważona i w konsekwencji, nie jest już możliwe skuteczne zagwarantowanie zgodności polskich przepisów z konstytucją". Rząd - mimo weta prezydenta - rozszerzył swoje wpływy na sądownictwo, w tym na Krajową Radę Sądownictwa, Sąd Najwyższy i sądy powszechne. AI w raporcie przypomina, że nowelizacje ustaw poddają władzę sądowniczą kontroli politycznej, a Komisja Europejska uruchomiła wobec Polski artykuł 7.1 Traktatu o UE. "Procedura ta może doprowadzić do nałożenia sankcji na Polskę w związku z brakiem poszanowania praw człowieka i rządów prawa" - czytamy w raporcie.
Protest w obronie wolności sądów GRZEGORZ CELEJEWSKI
Wolność zgromadzeń
Amnesty International wylicza, że przez cały rok 2017 trwały protesty przeciwko
polityce rządu i zmianom prawnym w zakresie sądownictwa, wolności zgromadzeń,
funkcjonowania organizacji pozarządowych, wolności mediów, praw seksualnych i
reprodukcyjnych oraz prawa do mieszkania.
"Największe demonstracje odbyły się w lipcu, gdy tysiące ludzi w ponad 100 miastach
wyszły na ulice, by protestować przeciwko proponowanym zmianom w sądownictwie.
Funkcjonariusze organów ścigania odpowiedzieli niewspółmiernymi środkami
bezpieczeństwa na obszarze wokół Sejmu i Pałacu Prezydenckiego, ograniczając
protestującym możliwość udziału w zgromadzeniach. Policja wykorzystywała
różne formy inwigilacji, legitymowała osoby uczestniczące, groziła sankcjami, a niektórym z osób stawiała zarzuty na podstawie kodeksu wykroczeń lub kodeksu karnego.
Wobec kilkudziesięciu osób protestujących toczyły się postępowania sądowe na podstawie zarzutów naruszenia przepisów kodeksu wykroczeń lub kodeksu karnego. Na koniec roku
postępowania te nadal się toczyły. W kwietniu weszła w życie nowelizacja ustawy Prawo o
zgromadzeniach, która daje uprzywilejowaną pozycję tzw. zgromadzeniom cyklicznym.
Prawo wykorzystywano do zakazywania alternatywnych zgromadzeń lub kontrdemonstracji wobec comiesięcznych prorządowych zgromadzeń oraz do przyznania grupom prorządowym regularnego dostępu do przestrzeni publicznej w okolicy Pałacu Prezydenckiego w Warszawie".
'Czarna środa' - protest przeciw zaostrzeniu ustawy antyaborcyjnej i odrzuceniu w Sejmie projektu Ratujmy Kobiety. Kraków, 17 stycznia 2017 Fot. Jakub Porzycki / Agencja Wyborcza.pl
Prawa seksualne i reprodukcyjne
"W październiku prezydent wyraził swoje poparcie dla projektu złożonego przez grupy
anti-choice, który zakazywałby aborcji w przypadku poważnego i nieodwracalnego
upośledzenia płodu. W czerwcu parlament przyjął nowelizację ustawy o świadczeniach
opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, która przewiduje, że
antykoncepcja awaryjna będzie dostępna tylko na receptę, co stoi w sprzeczności z
międzynarodowymi rekomendacjami w zakresie antykoncepcji awaryjnej".
Tomasz Piątek, podczas spotkania z czytelnikami w Empiku w Poznaniu. Fot. Łukasz Cynalewski / Agencja Wyborcza.pl /
Wolność słowa - czystki w mediach publicznych i oskarżenia
"Wykorzystując nowe kompetencje nadane ustawą medialną w 2015 roku, Minister
Skarbu odwołał szereg dyrektorów i członków rad nadzorczych mediów publicznych - stacji radiowych i telewizyjnych. Minister powołał nowych dyrektorów bez konsultacji z Krajową Radą Radiofonii i Telewizji, co skutkowało przejęciem kontroli nad mediami publicznymi
przez rząd. Do października ponad 234 dziennikarzy pracujących w mediach publicznych, w tym liderów związków zawodowych, zdegradowano, zwolniono lub zmuszono do odejścia.
Dziennikarzowi śledczemu Tomaszowi Piątkowi groziły zarzuty karne w związku z
opublikowaniem przez niego w czerwcu książki, w której wskazywał na rzekome
powiązania Ministra Obrony Narodowej z rosyjskimi służbami wywiadowczymi. W
czerwcu Minister złożył do prokuratury zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa
przez Tomasza Piątka poprzez stosowanie przemocy lub groźby bezprawnej wobec
funkcjonariusza publicznego w celu podjęcia lub zaniechania czynności służbowych i
zniewagę funkcjonariusza publicznego podczas i w związku z pełnieniem
obowiązków służbowych".
3 października. Pikieta kobiet w rocznicę Czarnego Protestu przeciwko zaostrzeniu przepisów antyaborcyjnych CEZARY ASZKIELOWICZ
Wolność zrzeszania się
"4 października, dzień po protestach (rocznica Strajku Kobiet - red.) przeciwko restrykcyjnej polityce w sprawie aborcji, policja weszła w tym samym czasie do 4 biur organizacji kobiecych, które popierały te protesty. Policjanci zabrali twarde dyski i dane z komputerów, w tym bazy danych zawierające informacje o osobach indywidualnych oraz dokumentacje spraw osób doświadczających przemocy domowej.
Władze twierdziły, że działania były częścią prowadzonego śledztwa w sprawie byłych
pracowników Ministerstwa Sprawiedliwości w związku z rzekomym niewłaściwym
administrowaniem funduszami.
W październiku parlament przyjął ustawę o Narodowym Instytucie Wolności, instytucji,
która będzie decydowała o przyznawaniu finansowania organizacjom pozarządowym."
Manifestacja w obronie Ameera Alkhawlany'ego pod budynkiem Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie, 6 lutego 2017. fot. Kuba Ociepa / Agencja Wyborcza.pl
Walka z terroryzmem i bezpieczeństwo
"Komisarz Praw Człowieka Rady Europy i organizacje pozarządowe wyrazili
zaniepokojenie brakiem przejrzystości w przypadkach deportacji, w których
powoływano się na względy bezpieczeństwa.
W kwietniu iracki student został deportowany do Iraku, po tym jak Rada ds. Uchodźców odrzuciła jego wniosek o ochronę międzynarodową twierdząc, że może stanowić
'zagrożenie dla bezpieczeństwa państwa'.
Dowody przeciwko niemu zebrane przez Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego nie
zostały przedstawione jego prawnikom.
Helsińska Fundacja Praw Człowieka twierdziła, że odmowa dostępu do akt sprawy
uniemożliwiła poznanie szczegółowych podstaw odrzucenia wniosku o ochronę. W
sierpniu Fundacja zaskarżyła decyzję o odmowie udzielenia ochrony
międzynarodowej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Skarga została oddalona."
Przejście graniczne w Terespolu Fot. Jakub Orzechowski / Agencja Wyborcza.pl
Uchodźcy oraz osoby ubiegające się o ochronę międzynarodową
Organizacja zwraca uwagę, że w ciągu roku regularne pojawiały się
informacje dotyczące zawracania osób ubiegających się o ochronę międzynarodową
na przejściu granicznym z Białorusią. Głównie, ale nie tylko, chodziło o osoby narodowości czeczeńskiej.
"Europejski Trybunał Praw Człowieka zażądał informacji od Polski w 4 sprawach, w których osoby twierdziły, że wielokrotnie odmawiano im możliwości złożenia wniosków o ochronę, co jest naruszeniem zasady non refoulement - (osoby, której odmówiono przyznania statusu uchodźcy, nie wolno deportować do kraju, w którym groziłoby jej niebezpieczeństwo prześladowania - red.)
W sierpniu białoruska organizacja Human Constanta złożyła kolejną skargę przeciwko Polsce do Wysokiego Komisarza ONZ ds. Praw Człowieka w sprawie naruszenia zasady non refoulement. Sprawy były w toku z końcem roku.
W czerwcu Komisja Europejska rozpoczęła postępowanie przeciwko Polsce, jak również Czechom i Węgrom, w związku z odmową udziału w uzgodnionym wcześniej programie relokacji uchodźców z państw członkowskich UE - Grecji i Włoch. W grudniu Komisja
Europejska postanowiła zintensyfikować działania przeciwko tym państwom i skierować sprawę do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej."
