To już wszystko, dziękujemy za towarzyszenie nam w dzisiejszej relacji!
To już wszystko, dziękujemy za towarzyszenie nam w dzisiejszej relacji!
Olga Tokarczuk dostanie 3,5 mln zł za Nobla. Część pieniędzy ma przeznaczyć na fundację, którą chce powołać. Fundacja ma wspierać polską oraz światową kulturę i sztukę, a także m.in. zajmować się przeciwdziałaniem dyskryminacji, promocją praw człowieka i swobód obywatelskich, czy aktywności proekologicznej, a pisarka chce oddać na ten cel 10 proc. (350 tys. zł).
Oldze Tokarczuk gratuluje także na Twitterze sama Akademia Noblowska:
Congratulations to 2018 Literature Laureate Olga Tokarczuk!
— The Nobel Prize (@NobelPrize) December 10, 2019
Watch the very moment she receives her #NobelPrize medal and diploma at the award ceremony today. pic.twitter.com/5B4FaIWESy
Tymczasem Olga Tokarczuk znalazła chwilę, żeby wejść na Twittera i wrzuciła pamiątkowe zdjęcie:
Ta chwila. ?? (fot. @WysokieObcasypl) #olgatokarczuk #nobel #noblistka #nobelprize #nagrodanobla #nagrodanobla2018 #literatura #literackinobel #mowanoblowska #sztokholm #szwecja #mowa #przemówienie #kultura pic.twitter.com/xAASWDL6Wp
— Olga Tokarczuk official (@tokarczuk_olga) December 10, 2019
"Często wraca do początku. Opisuje swoją matkę. Widzi katastrofy. Język ma bardzo oszczędny".
Podkreślił, że pisarz działał poza rodzinną Austrią. Opisuje dalekie przestrzenie, w których mieszka. Poza hałasem opisuje takie rzeczy jak hałas sąsiadów, zwierzęta, skały.
U niego peryferie stają się centrum.
Na cześć Petera Handkego laudację wygłosił Anders Olsson. Podkreślał, że Handke urzeczywistnił swoje marzenie o tworzeniu prozy. Dodał, że ma wrażliwe na wszystko spojrzenie, które dobrze widać w jego twórczości.
Per Wästberg powiedział na koniec:' Widzę, jak Alfred Nobel akceptuje jej twórczość. Po polsku powiedział dokładnie:
Pani Tokarczuk, Akademia Szwedzka gratuluje Wam odebrania Literackiej Nagrody Nobla. Duże gratulacje od nas. Proszę o odebranie nagrody z rąk króla Szwecji.
'''Bieguni' to wspaniały opis poruszania się między różnymi miejscami. Spotkania z miejscami, ludźmi, których nie znamy. Deszcz różnych notatek, różnych baśni. Porusza się między różnymi mapami, między różnymi aspektami naszego życia. Krąży wokół biegunów takich jak natura, kultura, rozsądek, kobiecość, męskość i pędzi niczym sprinter ponad społecznymi i kulturowymi podziałami''.
"Pisze o rzeczach, o których nie pisze nikt inny. O dziwności, o nieznośnej dziwności codzienności".
"Jest wirtuozem portretowania, potrafi uchwycić swoje postaci, wtedy kiedy wyłamują się z codzienności. Pisze o rzeczach, o których nie pisze nikt inny".
Dodał, że Tokarczuk posiada niesamowitą umiejętność połączenia nierzeczywistości z niesamowitymi obserwacjami, razem z opętaniem mitologią - te elementy tworzą najoryginalniejsze prozatorskie dzieła na świecie.
Dowodził - " W bardzo wielu opowiadaniach próbuje ona przedstawić Polskę, którą nigdy nie jest w tym samym miejscu. Polska jest w stałym ruchu".
"Historia miesza się tam z antysemityzmem. Rezultatem jest prawda ciężka do przetrawienia"- mówił.
"Polska literatura panuje w całej Europie" - zaczął. "Mamy pisarkę światowego formatu, która w poetyczny i niesamowity sposób opisuje świat. Polska to skrzyżowanie Europy, być może jego serce. Jej traumatyczna historia [Polski- przyp. red.]] - widzimy ją w prozie Olgi Tokarczuk" - powiedział na samym początku Per Wastberg.
Tak się uśmiechnęła, kiedy słuchała przemowy:
UFF! Udało się! Wszystkie ukłony udały się idealnie!
Wastberg po polsku pogratulował:
Pani Tokarczuk, gratuluję pani odebrania nagrody.
Jej opisy w "Księgach jakubowych" tworzą swoisty "imbryk czasu" .
Tokarczuk odnosi się do historii i współczesnego populizmu. Wg niej nie ma historii, są po prostu różne życia.
Per Wastberg nie może się nachwalić pisarstwa Tokarczuk.
Jej proza jest pełna idei.
"Bieguni" to wspaniały opis poruszania się między różnymi miejscami, aspektami życia. W okół różnych biegunów takich jak kobiecość.
Olga Tokarczuk pokazuje prawdę trudną do pokazania. Trudną prawdę o Polsce w ciągłym ruchu. Ma niesamowite obserwacje. To razem z jej opętaniem mitologią tworzy niesamowitą prozę.
"Polska literatura panuje w całej Europie" - słyszymy.
Tymczasem Andrzej Duda tak urządził Pałac Prezydencki:
Pałac Prezydencki ? iluminacja. pic.twitter.com/o9Q5m0B6Gg
— Marcin Kędryna (@marcin_kedryna) December 10, 2019
W dziedzinie medycyny w tym roku wygrali William G. Kaelin Jr, Sir Peter J. Ratcliffe and Gregg L. Semenza. Za odkrycie "jak komórki wykrywają i adaptują się do dostępnego tlenu".
Wiemy, że wiek to tylko liczba, ale musimy powiedzieć, że najmłodszy laureat Nobla miał zaledwie 17 lat - była to Malala Yousafzai. W 2014 roku odebrała pokojową nagrodę.
Rodzina królewska przysłuchuje się arii w wykonaniu sopranistki Sofii Asplund. Akustyka doskonała - jak na filharmonię przystało.
Panowie odbierają nagrodę za rozwój baterii litowo-jonowej.
Teraz Noble w dziedzinie chemii odbiorą John B. Goodenough, M. Stanley Whittingham i Akira Yoshino.
Na bankiet pani Olga włoży suknię projektu Tomasza Ossolińskiego, który zadbał również o ubrania dla jej męża i syna.
Dodajmy, że na gali obowiązują dziś stroje galowe. To oznacza, że panie musiały stawić się w sukniach wieczorowych, panowie zaś we frakach z białymi muszkami. Nie wyklucza to jednak tradycyjnych strojów narodowych, np. sari czy kimona. Olga Tokarczuk zjawiła się w sukni Gosi Baczyńskiej.
Czyli tak to działa. Olga Tokarczuk patrzyła uważnie:
Rozległy fanfary. Uścisk dłoni. A następnie padł ukłon w stronę króla, członków Akademii, a na koniec ukłon dla publiczności.
Akademia doceniła ich wkład w "zrozumienie rozwoju wszechświata od samego jego początku aż do jego obecnej formy"
Tę odbiorą James Peebles, Michel Mayor i Didier Queloz.
W pierwszej kolejności zostanie wręczony Nobel w dziedzinie fizyki.
Nie da się zapomnieć, że Lech Wałęsa dostał pokojową nagrodę Nobla w 1983 roku. Ale chyba mało kto dziś pamięta o panu Józefie Rotblacie. Pokojowego Nobla dostał w roku 1995 roku. Urodził się w 1908 roku i skończył fizykę na Wolnej Wszechnicy Polski. W '39 wyjechał z Polski do Wielkiej Brytanii, gdzie żył do śmierci w 2005 roku. W 1946 roku przyjął także brytyjskie obywatelstwo, ale całe życie mówił płynnie po Polsku i mówił, że jest Polakiem z brytyjskim paszportem.
Dzisiaj na widowni w sztokholmskiej filharmonii zasiada 1560 gości . To tegoroczni nobliści, ich rodziny, członkowie Akademii, a także naukowcy, artyści, dziennikarze. Można się w tym tłumie zgubić.
Następna w literackiej kolejce była Szymborska, a po niej tegoroczna laureatka - Olga Tokarczuk.
A potem było długo, długo nic. Aż nareszcie w 1980 roku Nobla dostał Czesław Miłosz.
Pierwszym polskim pisarzem z Noblem był Henryk Sienkiewicz - on dostał nagrodę w 1905 roku. Potem w 1924 roku wygrał Władysław Reymont.
Ogółem mamy ośmiu Noblistów z Polski. A żeby było jeszcze śmieszniej, aż cztery z tych nagród przyznano właśnie w dziedzinie literatury.
Trwa przemowa otwarcia. A my przypominamy - Maria Skłodowska- Curie jest też jedynym zwycięzcą Nobla z Polski, który dostał nagrodę dwa razy i to w dwóch różnych kategoriach (chemia i fizyka). Drugiego Nobla odebrała w 1911 roku.
Olga Tokarczuk weszła na salę:
W międzyczasie przypominamy: Pierwszą osobą z Polski, która dostała Nobla była Maria Skłodowska-Curie. W 1903 roku zdobyła swoją pierwszą nagrodę.
Przypominamy, relację można obejrzeć na TVN24 i TVPInfo. Albo na YouTubie.
Mamy czas więc podziwiać dekoracje z kwiatów:
Wszyscy czekają na rodzinę królewską.
Tymczasem w Sztokholmie na ceremonii:
Olga Tokarczuk jest pierwszą po Szymborskiej Polką, która Nobla dostała. Łącznie z nią mamy trzy laureatki Nobla z Polski.
Medal, który wręcza się noblistom zaprojektował Erik Lindberg. Na awersie umieścił siedzącego pod wawrzynem młodego mężczyznę, który słucha i spisujące pieśń Muzy. Nad tym obrazkiem umieszczono pochodzącą z "Eneidy" Wergiliusza inskrypcję:
Inventas vitam iuvat excoluisse per artes
Pozwól nam ulepszyć życie poprzez sztukę.
A wiecie za co Nobla w 1996 roku dostała Wisława Szymborska? Otóż za "poezję, która z ironiczną precyzją pozwala historycznemu i biologicznemu kontekstowi wypłynąć naturalnie we fragmentach ludzkiej rzeczywistości". Tak wyglądał jej noblowski medal:
Na następną kobietę z literackim Noblem trzeba było czekać do 1926 roku - wtedy wygrała Grazia Deledda. Akademia Szwedzka doceniła ją za "idealistycznie inspirowane pisarstwo, które z plastyczną dokładnością pokazuje życie na jej rodzinnej wyspie oraz z głębią i sympatią traktuje o ludzkich problemach w ogóle".
Pierwszą pisarką, która dostała nagrodę w tej kategorii była Selma Lagerlöf. Wyróżniono ją w 1909 roku m.in. za 'wielki idealizm, żywą wyobraźnię i duchowe postrzeganie widoczne w jej pisarstwie'
Dokładnie tak! Olga Tokarczuk jest dopiero 15. kobietą, która dostała Literacką Nagrodę Nobla.
Nagrody Nobla wręcza się już od 1895 roku, jednakże laureata w kategorii literatury wyłoniono po raz pierwszy sześć lat później, w 1901 roku. Od tamtej pory literackiego Nobla dostało 116 osób. Może jednak dziwić, że na 116 osób nagrodzonych literackim Noblem, tylko 15 z nich to kobiety.
A Wisława Szymborska na swoim bankiecie siedziała tuż przy królu, z którym wymknęła się nawet na papierosa - ich wspólne zdjęcie z papierosami zostało jednak uznane za nie licujące z godnością króla i zakazano jego publikacji.
Jakże miło nam donieść, że Tokarczuk Olga zasiądzie przy jednym stole z rodziną królewską. Polska pisarka usiądzie tuż obok księcia Daniela, obok którego z kolei została przygotowana zastawa dla króla Karola Gustawa.
Jak to z rodziną królewską bywa, organizatorzy dokładnie zaplanowali, gdzie kto ma usiąść.
Olga Tokarczuk po odebraniu z rąk Karola XVI Gustawa uda się, podobnie jak rodzina królewska i inni nobliści, na uroczysty królewski bankiet zorganizowany w sztokholmskim ratuszu.
Krytyk literacki Jerzy Illg tak wspominał "wpadkę" Wisławy Szymborskiej na antenie RMF FM:
Szwedzkie media z wielkim zrozumieniem odniosły się do tych wyłomów, które ona czyniła w tym perfekcyjnie opracowanym programie. Rozumiejąc, że starsza pani ma prawo być tym wszystkim zmęczona, że zachowuje się ludzko.
Stawka jest wysoka - gdy polska pisarka odbierze medal z rąk króla Szwecji Gustawa XVI, na widowni w filharmonii sztokholmskiej ten moment będzie obserwować ponad 1500 osób. A dzięki mediom o wiele więcej. Sami możecie obejrzeć ceremonię tutaj:
Zebranych rozbroiło jej zachowanie. Poetka, mimo tego, że tak jak inni nobliści ćwiczyła wcześniej obowiązkowe ukłony (w stronę króla, Akademii Szwedzkiej i publiczności), po wejściu na scenę z wdziękiem pomyliła się już przy pierwszym ukłonie, po czym machnęła ręką. Ten moment przeszedł do historii.
Do tej słynnej "wpadki" nawiązała zresztą Olga Tokarczuk. W rozmowie z Katarzyną Kolendą-Zaleską powiedziała o dniu wręczenia Nobla:
Jutro zaczynam dzień od prób ukłonów i muszę pamiętać, żeby nie pomylić się jak pani Wisława. To było urocze, ale mam nadzieję, że mi się uda ukłonić we wszystkie możliwe potrzebne kierunki.
Ceremonia wręczenia nagród zacznie się o godzinie 16.30, a odbywa się w gmachu filharmonii sztokholmskiej Stockholms Konserthus niemal nieprzerwanie od 1926 roku. Budynek prezentuje się tak:
Z tymi ukłonami przed królem, Akademią i publicznością to nie ma żartów - w 1996 roku skromna Wisława Szymborska rozbawiła zgromadzonych na sali, myląc się koncertowo. Dostała owacje na stojąco
Olga Tokarczuk 10 grudnia odbierze z rąk szwedzkiego króla swój noblowski medal i pamiątkowy dyplom, który został zaprojektowany specjalnie dla niej. W ramach ceremoniału będzie musiała ukłonić się trzy razy - królowi, członkom Akademii Szwedzkiej oraz publiczności. Wszyscy nobliści ćwiczą to przed ceremonią.
Dziś będzie niesamowity dzień. Trzymajcie kciuki. Dziękuję. ??(?? Łukasz Giza, Wydawnictwo Literackie) #OlgaTokarczuk #NobelPrize pic.twitter.com/pRtKosklAF
— Olga Tokarczuk official (@tokarczuk_olga) December 10, 2019