"Robi³a z dziewczynek debilki", "Mizoginiczna propaganda" Autorka rz±dowego podrêcznika odpowiada na zarzuty

"Ciekawe, czy w "nowym" podrêczniku zwróci siê uwagê na aspekty równo¶ciowe, czy tylko pozmieniaj± kolory", "To propaganda mizoginiczna", ksi±¿ka "robi z dziewczynek debilki" - to niektóre z zarzutów, które pojawi³y siê po og³oszeniu nazwiska autorki rz±dowego podrêcznika - zostanie ni± Maria Lorek, autorka "Elementarza" z lat 90. - Materia³y s± konsultowane pod k±tem równo¶ci szans kobiet i mê¿czyzn. Jestem wyczulona na ten problem - zapewnia Lorek w rozmowie z Gazet±.pl. Zapowiada te¿, ¿e odpowie na pytania naszych czytelników dotycz±ce podrêcznika.

Po wyborze Marii Lorek jako autorki rz±dowego podrêcznika pojawi³y siê obawy, ¿e ksi±¿ka bêdzie podobna do wydanego w latach 90. "Elementarza", oskar¿anego przez niektóre ¶rodowiska o mizoginizm i dyskryminacjê kobiet. - W moim odczuciu "Elementarz" nie powiela stereotypu p³ci - broni w rozmowie z Gazet±.pl Lorek i zapewnia, ¿e autorzy nowego podrêcznika zwróc± uwagê na kwestie równo¶ciowe.

"Kobieta ma uczyæ i pilnowaæ, a facet umieæ siê biæ"

Krytycy Lorek opieraj± swoje argumenty na dwóch ¼ród³ach: blogu filozofa Wojciecha Krysztofiaka oraz analizie porównawczej podrêczników pod k±tem gender, przeprowadzonej w 2000 roku przez Magdalenê Marsza³ek z Uniwersytetu Humboldta w Berlinie. W±tpliwo¶ci wzbudzi³y niektóre ilustracje zamieszczone w "Elementarzu", których zdjêcia pojawi³y siê w internecie.

Wojciech Krysztofiak na swoim blogu oskar¿a Lorek m.in. o przedstawianie kobiet jedynie w tradycyjnych zawodach (nauczycielki i wo¼nej - jak pisze, "w podrêczniku nie ma mowy o: naukowcach, pisarzach/pisarkach, in¿ynierach lub wynalazcach"). Jego zdaniem w rzeczywisto¶ci "Elementarza" "kobieta ma uczyæ i pilnowaæ, za¶ facet musi przede wszystkim umieæ siê biæ i spe³niaæ role ludyczne", a podrêczniki autorki "raczej koduj± schematy konstruowania rzeczywisto¶ci spo³ecznej, które dominuj± w mentalno¶ci kibola ani¿eli w sposobach my¶lenia intelektualistów".

- Pan Krysztofiak jest niekonsekwentny: dlaczego napisa³ tylko o "pisarkach"? Dlaczego nie o "naukowczyniach", "in¿ynierkach", "wynalazczyniach"? Dlaczego sam koduje mêski tryb? Byæ mo¿e w³a¶nie dlatego, ¿e s± to s³owa brzmi±ce nienaturalnie. Odnosz± siê do zawodu cz³owieka - obojêtnie której p³ci. Naukowcem, in¿ynierem, wynalazc± mo¿e byæ i kobieta, i mê¿czyzna. Od niektórych rzeczowników mêskoosobowych trudno utworzyæ formê ¿eñsk±, brzmi to sztucznie - t³umaczy autorka.

- Trudno mi oceniæ, czy pan Wojciech Krysztofiak ogl±da³a mój "Elementarz" w ca³o¶ci, bo inaczej zapewne nie powiela³by nieprawdziwych informacji. Niepokoi fakt, ¿e pan Wojciech Krysztofiak w oficjalnych wypowiedziach u¿ywa zwrotów "facet", "debilki", "mentalno¶æ kibola" i "wkurzy³em siê", pisze nazwiska z ma³ej litery, a o dzieciach szkolnych wyra¿a siê lekcewa¿±co "maluchy" - dodaje Lorek i pyta: - Moja rodzina sk³ada siê z trzech mê¿czyzn i mnie - czy to oznacza, ¿e jest gorsza od rodzin reprezentowanych "pó³ na pó³"? Lub ¿e nie spe³nia ona standardów równo¶ci p³ci?

"Elementarz" napisano "ponad dwadzie¶cia lat temu, w innej rzeczywisto¶ci"

Publikacja Marsza³ek o tytule "P³eæ jako element obrazu ¶wiata we wspó³czesnych elementarzach polskich" ocenia podrêczniki pod k±tem m.in. tego, jak czêsto bohaterowie konkretnej p³ci pojawiaj± siê na ilustracjach, kto wykonuje domowe obowi±zki oraz jakie zawody wykonuj± doro¶li. Zdaniem Lorek znajduje siê w niej jednak "wiele niezgodnych ze stanem rzeczywistym informacji", a przy przeprowadzaniu takiej analizy nale¿y uwzglêdniæ czas, w którym powsta³ "Elementarz" - napisano go "ponad dwadzie¶cia lat temu, w innej rzeczywisto¶ci".

Marsza³ek zarzuca ksi±¿ce m.in. to, ¿e pierwszoplanowymi postaciami dzieciêcymi ksi±¿ki s± wy³±cznie ch³opcy, wszystkie prace domowe wykonuje mama, a "jedyn± zabaw± dziewczynek (i tylko dziewczynek) s± lalki". Co na to autorka?

- Praca pani Magdaleny Marsza³ek dokonuje analizy kilku podrêczników w kontek¶cie równo¶ciowym, nie tylko mojego. Oczywi¶cie mo¿na zbadaæ pod k±tem równo¶ci p³ci i "druzgoc±co" oceniæ wszystkie ksi±¿ki, na przyk³ad "Krzy¿aków" Henryka Sienkiewicza lub "Pana Tadeusza" Adama Mickiewicza - uwa¿a.

- Czy pisarka - babcia Zosia przedstawiona w "Elementarzu" jest dla niej mê¿czyzn±? Czy przedstawiaj±c rycerzy mia³am dzieciom wmawiaæ, ¿e w ¶redniowieczu to kobiety ubiera³y siê w zbroje i walczy³y? Czy historyjka obrazkowa przedstawiaj±ca sze¶æ razy trêbacza pokazuje jednego, czy sze¶ciu trêbaczy? - pyta Lorek.

Zdaniem Lorek inne, niemaj±ce nic wspólnego z rzeczywisto¶ci± stwierdzenia pani Magdaleny Marsza³ek, to np.:

- "jedyn± zabaw± dziewczynek (i tylko dziewczynek) s± lalki - dziewczynki, owszem bawi± siê lalkami, ale te¿ graj± w krêgle, chodz± na spacer z psem, siedz± przy ognisku, wspólnie ze swoimi kolegami z klasy organizuj± zabawy na ¶niegu. A ch³opcy bawi± siê pluszowymi maskotkami;

- "Matka wykonuje wszystkie prace domowe (³±cznie ze sprz±taniem zabawek synów) " - mama nakazuje synom posprz±tanie zabawek, a nie sprz±ta za nich;

- "tu nastêpuje kilka dalszych pytañ adresowanych wy³±cznie do ch³opców" - na siedem pytañ tylko dwóm mo¿na przypisaæ, ¿e adresowane s± do ch³opców - daleko temu do "wy³±cznie";

- "Pierwszoplanowymi postaciami dzieciêcymi 'Elementarza' Marii Lorek s± wy³±cznie ch³opcy" - w "Elementarzu" dziewczynki ilustruj± wprowadzanie wielu liter. W tekstach ksi±¿ki wystêpuje mniej wiêcej jednakowa liczba dziewczynek i ch³opców (z przewag± dziewczynek): 16 uczennic i 14 uczniów. Temu jeszcze dalej do "wy³±cznie"- mówi Lorek. - Gdy nie ma podstawy odniesienia, o wszystkim mo¿na powiedzieæ "tylko" lub "a¿" - zauwa¿a.

- Zreszt±, pani Magdalena Marsza³ek, autorka pracy oceniaj±cej m.in. "Elementarz" pisz±c j±, sama nie wystrzeg³a siê pewnych stereotypów. Oto przyk³ady: rodzice to dla pani Magdaleny Marsza³ek "mama" i "ojciec" - a dlaczego nie "mama i tata" lub "matka i ojciec"? "Mama - lekarz" - dlaczego nie "mama - lekarka"? I kilka innych - dodaje.

"Niech ka¿de dziecko bawi siê tym, co najbardziej lubi"

W rozmowie z Gazet±.pl autorka odnios³a siê równie¿ do ilustracji z "Elementarza", publikowanych w internecie jako dowód na zawart± w ksi±¿ce dyskryminacjê kobiet.