Homofobiczne "Kamienie na szaniec"? "A gdyby byli homoseksualni, byliby mniejszymi bohaterami?"

- A gdyby oni byli homoseksualni, byliby mniejszymi bohaterami? Byliby gorsi? - mówi³ o bohaterach "Kamieni na szaniec" dr Piotr Laskowski. Go¶cie Poranka Radia TOK FM rozmawiali o kontrowersyjnym tek¶cie El¿biety Janickiej na temat s³ynnej ksi±¿ki. Dr Robert Sobiech zastanawia³ siê, czy celem publikacji by³a naukowa analiza, czy czysty rozg³os. - To bardzo szybka droga, ¿eby trafiæ na czo³ówki gazet - wskazywa³.

- "Kamienie na szaniec" Aleksandra Kamiñskiego to jedna z najbardziej mitotwórczych ksi±¿ek w polskiej historii - napisa³a dr El¿bieta Janicka dla Polskiej Agencji Prasowej. Opinia badaczki z PAN wywo³a³a ogromne kontrowersje w ¶rodowiskach naukowych i kombatanckich. Janicka doszukiwa³a siê w ksi±¿ce w±tków homofobicznych i antysemickich.

"Kamienie na szaniec", czyli mit domaga siê analizy. "Postacie zastyg³e w dyskursie homofobicznym". Co napisa³a Janicka? >>>

Dr Piotr Laskowski, historyk z UJ i Wielokulturowego Liceum i Gimnazjum im. Jacka Kuronia, wskazywa³ w Poranku Radia TOK FM, ¿e awantura wokó³ tekstu Janickiej jest warta grzechu. Trzeba jednak podej¶æ do niego ze spokojem. Bo badaczka chce pokazaæ, ¿e "Kamienie" to przyk³ad konstruowania wyobra¿enia nas samych w literaturze. - Warto pisaæ ka¿dy tekst, który spowoduje dyskusjê. U nas ci±gle pewne rzeczy s± ¶wiêto¶ciami - doda³a Renata Kim z "Newsweeka". Zaznaczy³a jednak, ¿e nale¿y zapytaæ, co by³o pod³o¿em do napisania tego tekstu.

"A gdyby oni byli homoseksualni, byliby mniejszymi bohaterami?"

Zdaniem dr. Roberta Sobiecha krytykê jednej ksi±¿ki trudno traktowaæ jako powa¿n± analizê literaturoznawcz±. - Wybiera siê czo³ow± ksi±¿kê formacyjn±, która ma swój kontekst, i mówi siê: nie! nie o to chodzi³o! to by³o inaczej! - wskazywa³ socjolog z UW. - Chodzi tu o analizê, czy o czysty rozg³os? To bardzo szybka droga, ¿eby trafiæ na czo³ówki gazet - stwierdzi³.

Laskowski podkre¶la³, ¿e Janicka analizowa³a mêsk± wspólnotê. Pisa³a o stosunkach, które s± "silnie zmilitaryzowane, zawieraj±ce niewygodne elementy, w±tki homoerotyczne". - A gdyby oni byli homoseksualni, byliby mniejszymi bohaterami? Byliby gorsi? - pyta³ historyk. Podkre¶li³ swoje niezadowolenie z faktu, ¿e orientacji seksualnej u¿ywa siê jako wymierzonej w nich broni. - Janicka nie sugeruje ich erotycznego zwi±zku. Ona mówi o pewnym typie jêzyka - przyzna³ dr Sobiech.

"Bezkrytyczna afirmacja oporu to choroba polskiej historiografii"

- G³ówn± propozycj± Janickiej jest zwrócenie uwagi na to, czego nie ma - mówi³ dr Laskowski. - To jest tekst pisany w 1943 roku w mie¶cie, którego centrum przesta³o istnieæ, które jest pustyni± gruzów. W ksi±¿ce nie ma o tym s³owa - wskazuje historyk. Obala te¿ tezê, jakoby Janicka chcia³a udowodniæ antysemityzm autora "Kamieni". Badaczka sama zwraca bowiem uwagê, ¿e Kamiñski blisko wspó³pracowa³ z powstañcami w getcie warszawskim. - Wezwanie, ¿eby zastanowiæ siê, dlaczego jest jaki¶ k³opot z dziur± po getcie, które jest wielkim placem w ¶rodku Warszawy, jest bardzo potrzebne - wskazywa³ Laskowski.

Pozytywy tekstu Janickiej dostrzeg³ te¿ dr Sobiech. Wskazywa³, ¿e "Kamienie" zawieraj± "bezkrytyczn± afirmacjê" oporu, jakim jest walka zbrojna. - To choroba polskiej historiografii. Niedocenianie oporu cywilnego, afirmowanie wy³±cznie walki zbrojnej - podkre¶la³ socjolog.